Ολοκλήρωση της προδοσίας η Επιμήκυνση : Χαριστική βολή για την Ελληνική Οικονομία

Την στιγμή που η συντριπτική πλειοψηφία των οικονομολόγων παγκόσμια προειδοποιεί ότι η μόνη λύση για την Ελληνική Οικονομία είναι (και ήταν πάντα) η συνολική αναδιαπραγμάτευση του χρέους, η κυβέρνηση φαίνεται να αποδέχεται την ορμώμενη από πανικό και υστεροβουλία πρόταση του ΔΝΤ, της ΕΕ και της ΕΚΤ για επιμήκυνση αποπληρωμής των δανειακών υποχρεώσεων του μνημονίου.

Ίσως χάθηκε οριστικά άλλη μια ευκαιρία για επανεξέταση και αναδιαπραγμάτευση του συνολικού χρέους της χώρας, διαδικασία που αποτελεί και την μόνη σωτηρία της Ελλάδας που θα έπρεπε νε έχει υλοποιηθεί άμεσα, την επομένη της ανάληψης της εξουσίας από αυτήν την κυβέρνηση.

Επιμήκυνση του χρέους σημαίνει:

-         χρονική μετάθεση της τελικής αποπληρωμής μόνο των «μνημονιακών» δανείων, δηλαδή του ΔΝΤ, της ΕΕ και της ΕΚΤ. Δίνεται δηλαδή περισσότερος χρόνος για την αποπληρωμή των δανειακών μας υποχρεώσεων με μείωση των ετήσιων ποσών που θα πρέπει να πληρώνονται αλλά και με αντίστοιχη του χρόνου αυτού αύξηση των πληρωτέων τόκων.

-         είναι περισσότερο από προφανές ότι η επιμήκυνση αποπληρωμής θα συνοδευτεί και από επιμήκυνση εφαρμογής του Μνημονίου Συνεργασίας και της λιτότητας μέχρι το 2021.

-         ουδείς έχει διευκρινίσει αν η επιμήκυνση θα αφορά το σύνολο του δανείου των 110 δις. ευρώ ή μόνο τις δόσεις από ‘δω και στο εξής.

Αναδιαπραγμάτευση του χρέους σημαίνει

(α) μείωση του συνολικού χρωστούμενου από την χώρα ποσού σε συνεννόηση με τους πιστωτές αλλά για όλα ανεξαίρετα τα δάνεια της χώρας και όχι μόνο για τα «μνημονιακά» 110 δις

(β) ανακαθορισμός επιτοκίων για όλα τα εθνικά δάνεια

(γ) επιμήκυνση των χρόνων αποπληρωμής.

Η τελική μορφή μιας αναδιαπραγμάτευσης που δεν έχει καμία σχέση με Πτώχευση ή Στάση Πληρωμών, μπορεί να περιλαμβάνει κάποια από τα παραπάνω τρία μέτρα ή συνδυασμό τους.

Το εντελώς αδικαιολόγητο και παράλογο που βλέπουμε να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας είναι ότι ενώ ο ασθενής χρειάζεται ακτινοβολίες και χημειοθεραπεία (Αναδιαπραγμάτευση) η κυβέρνηση του προσφέρει ασπιρίνες (Επιμήκυνση), διατηρώντας την χώρα σε αδιέξοδη και ανέλπιδη ομηρεία και επιτρέποντας την συνέχιση της απομύζησης και καταλήστευσής της από χρεολύσια και τόκους που απλώς δεν είναι δυνατόν, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες να εξυπηρετηθούν. Η εμμονή αυτής της κυβέρνησης στην προστασία των πιστωτών της και στην γελοία «άψογη στάση» που προκύπτει και από τη  παράλογη πρόσδεση της χώρας στο Αμερικανοεβραϊκό άρμα, θα μείνει ίσως ως μέγιστη προδοσία ή ως ανεξήγητο παράδοξο της Ευρωπα?ϊκής Ιστορίας.

.

Το δημόσιο χρέος ως οικουμενικό πρόβλημα

(άρθρο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου στην Καθημερινή, 28/11/2010)

«Οι διευθύνουσες ελίτ -κεντρικοί τραπεζίτες, υπουργοί Οικονομικών, πολιτικοί που εμφανίζονται ως ταγοί της δημοσιονομικής αρετής- συμπεριφέρονται σαν ιερείς αρχαίας θρησκείας, αξιώνοντας ανθρωποθυσίες για να κατευνάσουμε την οργή αόρατων θεών (των αγορών ομολόγων)... Όποιος αμφιβάλλει για τα βάσανα που προκαλεί η περικοπή δημοσίων δαπανών σε μια ασθενή οικονομία, ας στρέψει την προσοχή του στα καταστροφικά αποτελέσματα των προγραμμάτων λιτότητας σε Ελλάδα και Ιρλανδία. Θα πει κανείς ότι οι χώρες αυτές δεν είχαν την πολυτέλεια της επιλογής. Είναι αξιοσημείωτο, όμως, ότι όλα αυτά τα βάσανα που επωμίστηκαν οι λαοί τους δεν φαίνεται να βελτίωσαν στο ελάχιστο την εμπιστοσύνη των επενδυτών στις κυβερνήσεις τους».

Όταν οι New York Times δημοσίευαν τις παραπάνω εκτιμήσεις του Πολ Κρούγκμαν, στα μέσα Αυγούστου, αρκετοί θεώρησαν ότι ο διάσημος οικονομολόγος εζήλωσε δόξαν Κασσάνδρας. Εκείνη την εποχή τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, ιδιαίτερα τα αγγλόφωνα και γερμανόφωνα, δεν φείδονταν επαίνων για τον Ιρλανδό πρωθυπουργό Μπράιαν Κάουεν: Τα σκληρά μέτρα αποδίδουν καρπούς, η οικονομία της Ιρλανδίας ανακάμπτει και ο Κελτικός Τίγρης, που τόσους και τόσο είχε εντυπωσιάσει τα προηγούμενα χρόνια, θα είναι γρήγορα έτοιμος για καινούργια άλματα, έλεγαν τότε. Να όμως που ο πληγωμένος Τίγρης, αφού βρέθηκε εκ νέου στα όρια της κατάρρευσης παρά τα απεχθή μέτρα της κυβέρνησής του, οδηγήθηκε με το μαστίγιο της κ. Μέρκελ στο κλουβί του «μηχανισμού διάσωσης» Ε. Ε. - ΔΝΤ, όπου εδώ και μήνες βρίσκεται και η Ελλάδα.

Κοινή πλέον είναι η εκτίμηση ότι οι χειρότεροι κίνδυνοι βρίσκονται όχι πίσω μας, αλλά μπροστά μας. Το ενδεχόμενο ενός ανεξέλεγκτου φαινομένου ντόμινο με τελική κατάληξη την κατάρρευση του ίδιου του ευρώ θεωρείται πιθανό από αναλυτές όπως ο Γκίντεον Ράχμαν των Finacial Times: «Προτού καλά - καλά τακτοποιηθεί το πακέτο διάσωσης της Ιρλανδίας, οι αγορές ομολόγων στρέφουν το δυσοίωνο ενδιαφέρον τους προς την Πορτογαλία», σημείωνε ο αρθρογράφος. Πρόσθεσε δε ότι «μετά την Πορτογαλία, είναι πιθανό να έρθει η σειρά της Ισπανίας».

Ο κίνδυνος της Ισπανίας

Πραγματικά, η Ισπανία, που μαστίζεται και αυτή από δημοσιονομική κρίση αφότου έσκασε η φούσκα της αγοράς ακινήτων, όπως και στην Ιρλανδία, είναι ο μεγαλύτερος πιστωτής της Πορτογαλίας, επομένως ο πρώτος που θα «μολυνθεί» από ενδεχόμενη χρεοκοπία της. Με την ανεργία στο 20% και το κόστος δανεισμού διαρκώς αυξανόμενο, η κατάσταση της οικονομίας της εμφανίζεται εξαιρετικά ευάλωτη. Και αν οι κρίσεις μικρών χωρών, όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, είναι σχετικά εύκολο να απορροφηθούν από την Ευρωζώνη, δεν συμβαίνει το ίδιο με την Ισπανία. Μια μεγάλη χώρα 46 εκατομμυρίων, με μια οικονομία της τάξης του 1,4 τρις. δολαρίων θα μπορούσε να προκαλέσει τεκτονικούς σεισμούς στις τράπεζες της Γερμανίας και της Γαλλίας. Ας σημειωθεί ότι οι τελευταίες κατέχουν το 48% του ισπανικού και του πορτογαλικού χρέους και το 41% του ελληνικού.

Σε κάθε περίπτωση, γίνεται πλέον φανερό ότι η υπερχρέωση των κρατών δεν αφορά μόνο τους «τεμπέληδες» Έλληνες ή τους «μεθυσμένους από τη φούσκα των ακινήτων» Ιρλανδούς, όπως ήθελαν τα ρατσιστικά στερεότυπα της περασμένης άνοιξης. Αντίθετα, εξελίσσεται σε πραγματικά οικουμενικό πρόβλημα τεραστίων διαστάσεων, ανάλογο με εκείνο που ήρθε στο προσκήνιο για πρώτη φορά τη δεκαετία του '80. Μόνο που τότε το πρόβλημα αφορούσε τις υπερχρεωμένες χώρες του Τρίτου Κόσμου, ιδίως της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής, αλλά και της Ανατολικής Ευρώπης (π. χ. Πολωνία), που πλήρωσαν πάρα πολύ ακριβά την άνοδο των επιτοκίων δανεισμού που επέβαλαν οι ΗΠΑ επί Ρόναλντ Ρήγκαν, για να υποστούν βαρύ τον πέλεκυ του ΔΝΤ στη συνέχεια.

Σήμερα η κατάσταση εμφανίζεται αντεστραμμένη:

Η υπερχρέωση αφορά όχι τον Τρίτο Κόσμο, αλλά τις μητροπόλεις του βιομηχανικού Βορρά. Ενδεικτικά, το εξωτερικό χρέος (δημόσιο και ιδιωτικό) της Λατινικής Αμερικής κυμαίνεται στο 40% του ΑΕΠ, έναντι 100% για τις ΗΠΑ, 155% για τη Γερμανία, 188% για τη Γαλλία, 416% για τη Βρετανία και 470% για την Ολλανδία! (Ειρήσθω εν παρόδω ότι η Ελλάδα, με εξωτερικό χρέος γύρω στο 167%, πρέπει να θεωρείται όχι σπάταλη, αλλά σχετικά... εγκρατής!). Το εύλογο ερώτημα, που αποσιωπάται συνήθως, είναι πώς είναι δυνατόν οι πιο πλούσιες κοινωνίες του κόσμου να έχουν τόσο φτωχά κράτη; Αν οι Έλληνες είναι τεμπέληδες και οι Ιρλανδοί αχαλίνωτοι, πώς εξηγείται η υπερχρέωση των πρωταθλητών της προτεσταντικής ηθικής, Γερμανίας και Ολλανδίας, και των κοιτίδων του μονεταρισμού, Αμερικής και Βρετανίας;

Η απάντηση προκύπτει αβίαστα:

Ακριβώς η νεοφιλελεύθερη στροφή από τη δεκαετία του '80 είναι που δημιούργησε τις βάσεις για το εκτρωματικό δίπολο «πλούσιοι ιδιώτες - φτωχά κράτη». Πρώτα απ' όλα, με την κατάρρευση των φορολογικών εσόδων των κρατών, καθώς οι φορολογικοί συντελεστές για τα επιχειρηματικά κέρδη συρρικνώθηκαν, τις δύο τελευταίες δεκαετίες, στο μισό ή και στο ένα τρίτο (στην Ελλάδα, από 40% σε 20%). Μόνο την οκταετία 2000 - 2008 στις χώρες του ΟΟΣΑ η φορολογία επιχειρήσεων έπεσε κατά οκτώ ποσοστιαίες μονάδες. Και αυτό, σε εποχές παχιών αγελάδων και εκτόξευσης των επιχειρηματικών κερδών!

Η σωτηρία των τραπεζών

Ο δεύτερος, καθοριστικός παράγοντας της υπερχρέωσης ήρθε με τα αστρονομικά κονδύλια που διέθεσαν τα κράτη για τη διάσωση των τραπεζών (χωρίς κατά κανόνα να τις εθνικοποιήσουν και χωρίς να θίξουν ιδιαίτερα τα κεφάλαια των μεγαλομετόχων). Κονδύλια, που ανέρχονταν σε 700 δισ. δολάρια για τις ΗΠΑ, 500 δισ. για τη Βρετανία και 1.700 δισ. για την Ε. Ε. στο σύνολό της. Και ύστερα από όλο αυτό το όργιο «ιδιωτικοποίησης των κερδών - κοινωνικοποίησης των ζημιών», καλείται ο μεγάλος όγκος των μη προνομιούχων να πληρώσει τον λογαριασμό...

Ανάξια ανταμοιβή του επιμελούς μαθητή

«Η Ελλάδα έχει στη διάθεσή της ένα αποτελεσματικό πρότυπο, εκείνο της Ιρλανδίας»! Αυτά δήλωσε στις 7 Δεκεμβρίου 2009, μιλώντας από το βήμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν Κλωντ Τρισέ, πιέζοντας την απρόθυμη, μέχρι τότε, κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου να προχωρήσει στον δρόμο της οδυνηρής λιτότητας.

Η σημερινή κατάρρευση της Ιρλανδίας αποτελεί την πιο αποστομωτική απάντηση στους οπαδούς του νεοφιλελεύθερου δρόμου. Η χώρα μοντέλο του κ. Τρισέ είχε πράγματι υλοποιήσει όλα αυτά που συνιστούν σήμερα στην Ελλάδα του μνημονίου: Έγινε επίγειος παράδεισος για τους επιχειρηματίες, περιορίζοντας την εργοδοτική εισφορά για την κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων στο 10,75% του μισθού (ενώ οι μισθωτοί υποχρεώθηκαν να καταβάλουν το 15% έως 30% των αποδοχών τους) και τη φορολογία των επιχειρήσεων στο γλίσχρο 12,5% των κερδών. Με αυτούς τους όρους κοινωνικού ντάμπινγκ, κατάφερε να γίνει μαγνήτης ξένων κεφαλαίων, τα οποία τροφοδότησαν τις δίδυμες φούσκες της αγοράς ακινήτων και των τραπεζών.

Μετά την αναπόφευκτη διάρρηξη της φούσκας, η Ιρλανδία ακολούθησε και πάλι την κατά Τρισέ και Στρος Καν ορθοδοξία της θεραπείας - σοκ: Αφού διέσωσε τις τράπεζες με χρήματα των φορολογουμένων, εκτοξεύοντας το έλλειμμα στα ουράνια, προχώρησε σε αθρόες απολύσεις νοσοκόμων και δασκάλων, ενώ μείωσε τους μισθούς κατά 8% έως και 15%, με αποτέλεσμα να συρρικνωθεί η οικονομία κατά 20% σε σύγκριση με το 2007. Η εγχείρηση πέτυχε, αλλά ο ασθενής, αφού έκανε ένα - δύο ασθενικά βήματα, μπήκε στην εντατική του μηχανισμού διάσωσης, για να λάβει καινούργια, ακόμη περισσότερο οδυνηρά μέτρα, που θα τον βυθίσουν σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση.

Το δυστύχημα για τις ευρωπαϊκές ελίτ είναι ότι οι χώρες που εμφανίζονται ως αδύνατοι κρίκοι, από στενά οικονομική σκοπιά, είναι για ιστορικούς λόγους και οι πιο εύφλεκτες πολιτικά. Η Ιρλανδία, με το άλυτο εθνικό της πρόβλημα που συνδαυλίζει τον αριστερό πατριωτισμό του Σιν Φέιν και τις αντι-Ε. Ε. διαθέσεις, που οδήγησαν στο «όχι» για τη Συνθήκη της Λισσαβόνας· η Πορτογαλία, όπου το Κ. Κ. και το αντίστοιχο του ΣΥΡΙΖΑ συγκεντρώνουν αθροιστικά 22%· η Ελλάδα, με τις πρόσφατες εκλογές να καταγράφουν βαθύτατη κρίση νομιμοποίησης των παραδοσιακών κομμάτων εξουσίας. Όλα αυτά εγγράφουν στην ημερήσια διάταξη το ενδεχόμενο σοβαρής διάρρηξης της ευρωπαϊκής συνοχής στις περιφερειακές χώρες της Ένωσης.

.

Το κουτί της πανδώρας

Παρακολούθησα χθες την εκπομπή «Το κουτί της Πανδώρας» του Κώστα Βαξεβάνη που είχε θέμα τον Δημόσιο Τομέα της χώρας.

Αυτά που συγκράτησα είναι τα παρακάτω:

-         Κρατικοδίαιτος θεολόγος που ίσως παρατύπως κρατά έδρα Φιλοσοφίας σε Ελληνικό Δημόσιο Πανεπιστήμιο μας έκανε μαθήματα περί Δημοσίου και Κράτους.

-         Κρατικοδίαιτο στέλεχος και υπουργός πολλών κομμάτων και κυβερνήσεων, εξέπεμψε και νέες θέσεις συμπληρωματικές της προτροπής του για εκδίωξη 400.000 Δημοσίων Υπαλλήλων από τις θέσεις τους. Φαντάζομαι ότι θα αναλάμβανε να ζει με δικούς του προσωπικούς πόρους το ενάμισι εκατομμύριο ανθρώπων που θα βρίσκονταν ξαφνικά χωρίς εισοδήματα.

-         Από καιρού εις καιρόν η εκπομπή παρουσίαζε – προς επίρρωση του γενικού πνεύματος – ένα άθλιο και χυδαίο σκετς εξαιρετικά προσβλητικό για τους Υπαλλήλους του Δημοσίου αλλά και για την νοημοσύνη μας.

-         Εις εκ των βασικών «μνημονιακών» Υπουργών της κυβέρνησης με μηδενικό έργο πλην του καταστροφικού Καλλικράτη, τοποθετήθηκε κριτικά στο πρόβλημα ξεχνώντας να μας ενημερώσει ότι εκτός της μείωσης των αποδοχών και της παύσης των προσλήψεων κανένα απολύτως άλλο μέτρο δεν έχει πάρει αυτή η κυβέρνηση για την βελτίωση της απόδοσης του Δημόσιου Τομέα.

Ουδείς σώφρων άνθρωπος δεν παραβλέπει την ανάγκη σημαντικής βελτίωσης των υπηρεσιών του Δημοσίου. Άλλο όμως αυτό και άλλο να χρησιμοποιούμε το Δημόσιο ως αποδιοπομπαίο τράγο και κεντρική αιτία για κάθε κακό στον τόπο. Η εκπομπή ξέχασε επίσης να μας πει ότι ο αριθμός των Δημοσίων Υπαλλήλων στην Ελλάδα είναι κάτω από τον μέσο Ευρωπαϊκό όρο και ότι η επιβάρυνση του Δημοσίου από τους μισθούς και τα επιδόματά τους  είναι ακόμη πιο κάτω.

Τα ελάχιστα ανώτατα στελέχη (γεν. γραμματείς κλπ) του Δημόσιου  τομέα είναι εν πολλοίς πολιτικά πρόσωπα που εναλλάσσονται μαζί με τις κυβερνήσεις και τα οποία επιδεικνύουν απόλυτη αδιαφορία (ή ανικανότητα;) για την οργανωτική και λειτουργική βελτίωση των Δημόσιων Υπηρεσιών. Ο Δημόσιος Υπάλληλος παραμένει ξεχασμένος, ανεκπαίδευτος και απρόσωπος χωρίς προοπτική και πραγματική πρόσβαση σε οτιδήποτε δημιουργικό, χωρίς περιθώριο για συμμετοχή σε τίποτα το καινοτόμο αφού αντιμετωπίζεται ως μεγάλη δεξαμενή ψηφοφόρων του δικομματισμού και τίποτε περισσότερο.

Περιμένω, μάταια ίσως, κάποιον που να  έχει πρόσβαση στα ΜΜΕ όπως ο κύριος Βαξεβάνης και ο οποίος να έχει το θάρρος να πληροφορήσει το Ελληνικό κοινό ότι το πρόβλημα του Ελληνικού Δημοσίου δεν είναι οι Δημόσιοι Υπάλληλοι και οι μισθοί τους.

Το πρόβλημα του Ελληνικού Δημοσίου είναι ότι χρησιμοποιείται συστηματικά από την Οικονομική ελίτ και το «πολιτικό προσωπικό» της χώρας ως αγωγός εξαιρετικά σπάταλης και σε πολλές περιπτώσεις παράτυπης (βλ. σκάνδαλα κλπ) διοχέτευσης του Δημόσιου χρήματος προς τον Ιδιωτικό Τομέα.

Η διοχέτευση του Δημόσιου χρήματος προς τον Ιδιωτικό τομέα γίνεται επί δεκαετίες με υπερτιμολογήσεις Δημοσίων Έργων, με εξωφρενική σπατάλη για την Άμυνα, με πανάκριβες και αδιαφανείς προμήθειες στην Υγεία. Οι πρακτικές και οι νοοτροπίες αυτές έχουν στον ίδιο ή μικρότερο βαθμό μετακυληθεί και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση η οποία συμμετέχει ενεργά στην καταστροφική διαδικασία ανεξέλεγκτης «δρομολόγησης» δημόσιου χρήματος προς τον Ιδιωτικό τομέα (ο Καλλικράτης θα εμπεδώσει το πρόβλημα μετατρέποντας τις περιφέρειες σε παραδείσους για την αρπακτική κρατικοδίαιτη «ιδιωτική πρωτοβουλία»).

Για όλα αυτά όμως καμία απολύτως ευθύνη δεν έχουν οι Δημόσιοι Υπάλληλοι της χώρας. Οι ευθύνες βαρύνουν τον αχόρταγο κρατικοδίαιτο τμήμα του Ιδιωτικού Τομέα και το άμεσα συνένοχο «πολιτικό προσωπικό» που αποτελεί κεντρικό φορέα αδιαφορίας, ανικανότητας και διαφθοράς.

Ένας νέος δημοσιογράφος όπως ο Βαξεβάνης απλώς συμμετέχει στην γενική υστερία εχθρότητας προς το Δημόσιο και τους υπαλλήλους του χωρίς να προσφέρει καμία πραγματική πληροφορία ή διέξοδο. Θα μπορούσε πολύ περισσότερα. Κρίμα.

.

Ρήτρα Συλλογικής Δράσης ή Collective Action Clause ή CAC

Έχετε ακούσει τον όρο «Ρήτρα Συλλογικής Δράσης» αγγλιστί «Collective Action Clause»; Όχι; Μα είναι πολύ πιθανόν αυτό το νεοεισαχθέν από την Γερμανία προς συζήτηση οικονομικοτεχνικό τερτίπι να σας καθορίζει την ζωή από το 2013 ή ίσως και από το 2011.

Με αυτή τη ρήτρα, οι αγοραστές ενός κρατικού ομολόγου (πιστωτές) θα γνωρίζουν εξαρχής, ότι σε περίπτωση αδυναμίας εξυπηρέτησης του χρέους από τον εκδότη (κράτος), οι πιστωτές θα μπορούν να αποφασίσουν κατά πλειοψηφία:

-         τη μείωση της ονομαστικής αξίας του χρέους («κούρεμα»)

-         την επιμήκυνση διάρκειας

-         τη μείωση του επιτοκίου

ή ένα συνδυασμό αυτών των μέτρων ώστε να αναδιαρθρωθεί το χρέος.

Η εσχάτως επικίνδυνα ενδυναμωμένη Γερμανική υποκρισία υποστηρίζει ότι με αυτόν τον τρόπο απλώς μεταφέρει στους κερδοσκόπους των αγορών βάρη, προκειμένου να προστατευθούν οι φορολογούμενοι.

Στην πραγματικότητα εισάγεται και θεσμικά η εξουσία των αγορών εντός των διαδικασιών σχεδιασμού και διαχείρισης της Ευρωπαϊκής οικονομίας. Πρόκειται για την μητέρα όλων των καλυμμένων ιδιωτικοποιήσεων, για τον τελικό θρίαμβο του νέο-φιλελευθερισμού.

Εάν υλοποιηθεί η μηχανισμός αυτός τότε οι κεφαλαιούχοι (αγορές) θα μπορούν, χωρίς να εξοντώνουν τις χώρες-θύματά τους, να ρυθμίζουν ανάλογα τον ρυθμό άντλησης τόκων και χρεολυσίων ώστε να τις διατηρούν ίσα - ίσα ζωντανές, ως αγελάδες προς άρμεγμα, απομυζώντας ταυτόχρονα και κάθε διαθέσιμο δημόσιο αγαθό (επιχειρήσεις, ορυκτά, γη κλπ). Πρόκειται για τον επίγειο παράδεισο των κερδοσκόπων αφού η Ευρώπη θα εγγυάται θεσμικά και απόλυτα την τελική αποπληρωμή των όποιων κρατικών δανείων με έναν προσεκτικά επιλεγμένο και αποφασισμένο κατά πλειοψηφία από τους ίδιους τους πιστωτές ρυθμό.

Δυστυχώς τέτοια μέτρα δεν έχουν την βάση τους σε οικονομική σκέψη παρά αντανακλούν την τρέχουσα ψυχοπαθολογία της φάσης την οποία περνά η Ευρώπη εμφανιζόμενη μπροστά στον νέο-φιλελεύθερο εσμό ως βασιλικότερη του βασιλέως. Πρόκειται για καταστροφικές επιλογές που έχουν σαν μοναδική τους αφετηρία την ανεξέλεγκτη πλέον ανάγκη για ιδεολογική επιβολή.

Για περισσότερα:

-          http://www.capital.gr/News.asp?id=1091074

-          http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=226957

-         http://www.sofokleous10.gr/portal2/toprotothema/toprotothema/2010-11-23-00-07-39-2010112330699/

-          http://www.eurocapital.gr/index.php/permalink/22674.html

Πρότασης Συνέχεια

του Γιάνη Βαρουφάκη

Η δημοσίευση της Πρότασης για Έξοδο από την Κρίση προκάλεσε μια πληθώρα ερωτημάτων και σχολίων τα οποία αποτελούν ιδανική βάση για χρήσιμο διάλογο εντός και εκτός των συνόρων (βλ. εδώ για την αγγλική έκδοση της πρότασης).

Επέλεξα λοιπόν δύο ερωτήματα και ένα σχόλιο για αρχή. Το πρώτο ερώτημα αφορά την Ιρλανδία και ετέθη από τον Alan Freeman, συνάδελφο από τον Καναδά ο οποίος με ρωτά: "Πως θα βοηθούσαν την Ιρλανδία οι δύο παρεμβάσεις που προτείνεις;" Ένας άλλος συνάδελφος, ο Gavan Butler, καθηγητής από την Αυστραλία με μεγάλη, προσωπική πείρα της Κρίσης της Ν.Α. Ασίας (του 1997), μου έστειλε ένα συγκλονιστικό σχόλιο με το οποίο συγκρίνει αυτά που συμβαίνουν στην Ευρώπη σήμερα με εκείνη την Κρίση στην άλλη μεριά της γης. Παρακάτω παραθέτω τόσο το σχόλιο του Gavan όσο και την συζήτησή μου με τον Alan. Πριν όμως από αυτά, ξεκινώ με ένα αμείλικτο ερώτημα το οποίο, εύλογα, μου θέτουν πολλοί, συμπεριλαμβανομένων και αναγνωστών του protagon: "Γιατί να αποδεχθούν την πρότασή σου οι Γερμανοί;"

Τι συμφέρον έχει η Γερμανία να δεχθεί μια τέτοια πρόταση;

Απαντώ: Το συμφέρον της Γερμανίας ταυτίζεται με την σωτηρία του ευρώ. Και η σωτηρία του ευρώ δεν θα επιτευχθεί χωρίς μια λύση που θα βασίζεται λίγο-πολύ στην λογική που διέπει την πρότασή μου. Τα γεγονότα στην Ιρλανδία αποτελούν κομμάτι ενός ντόμινο εν εξελίξει του οποίου το τελευταίο θύμα θα είναι το ευρώ. Αυτό το ντόμινο δεν θα σταματήσει ούτε με δάνεια ούτε με περιοριστικές πολιτικές. Για να σταματήσει απαιτείται μια επανα-διαπραγμάτευση μεταξύ όλων των υπερχρεωμένων κρατών και των ζημιογόνων ευρωπαϊκών τραπεζών (και όχι μόνο της Ιρλανδίας) ώστε να μειωθεί το σύνολο των χρεών-ζημιών. Χωρίς μια τέτοια αναδιάρθρωση (α) του κρατικού χρέους που κατέχουν οι τράπεζες και (β) των τραπεζικών ζημιών/χρεών που καλείται να καλύψει το ευρωπαϊκό δημόσιο, το ευρώ θα μας αφήσει χρόνους. Αν συμβεί αυτό, και το ευρώ σπάσει στα εξ ων συνετέθη, ή αν σπάσει στα δύο (με τις πλεονασματικές χώρες να συμμετέχουν στην ζώνη του νέου μάρκου), η Γερμανία θα υποφέρει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ευρωζώνης. Ήδη, η Γερμανική κοινωνία σιγοβράζει από την μείωση του βιοτικού επιπέδου του εργαζόμενών της οι οποίοι βλέπουν τα εισοδήματά τους να φθίνουν παρά το γεγονός ότι εκείνοι δουλεύουν παραγωγικότερα και περισσότερο από ποτέ. Η επιστροφή στην ζώνη του νέου μάρκου θα τινάξει στα ύψη την αξία του νέου γερμανικού νομίσματος, οι εξαγωγές θα καταρρεύσουν και η πολιτική ηγεσία θα βρεθεί υπό διωγμό τόσο από την γερμανική εργατική τάξη όσο και από τους γερμανούς επιχειρηματίες. Να ο βασικός λόγος που η Γερμανία, όταν ο κόμπος έρθει στο χτένι, θα αποδεχόταν μια παρέμβαση σαν την πρώτη από τις δύο που περιγράφω στην πρόταση που κατέθεσα.

Όσο για την δεύτερη παρέμβαση, εκείνη που αφορά στο μέλλον της Ευρώπης και προτείνει την μεταφορά ομολόγων αξίας ίσης με το 60% του ΑΕΠ της κάθε χώρας στην ECB (με παράλληλη έκδοση από την τελευταία ευρωομολόγων ίσης αξίας), μου τέθηκε το εξής ερώτημα από αναγνώστη που θεωρεί την πρότασή μου, επιεικώς, λανθασμένη: "Εάν γίνει αυτό που λέτε δεν θα μεταφερθεί το συστημικό ρίσκο στην ECB; Ποιός θα το δεχθεί αυτό; Οι Ολλανδοί, οι Γερμανοί;" Καταλήγει μάλιστα ο αναγνώστης λέγοντας: "Οι αγορές θα ξεσκίσουν τα νέα ομόλογα". Δεν αμφιβάλλω ότι η πλειοψηφία των Γερμανών πολιτικών έτσι σκέφτονται - προς το παρόν. Όμως το αντίθετο ισχύει. Αν δεν μεταφερθεί ένα σημαντικό μέρος του υπάρχοντος χρέους στην ECB τότε είναι που το ευρωσύστημα θα καταρρεύσει. Το συστημικό ρίσκο αυτή την στιγμή, χωρίς τα ευρωομόλογα, είναι απείρως μεγαλύτερο από ό,τι θα ήταν με την έκδοση ευρωομολόγων. Για να το πω απλά, η ευρωζώνη, συνολικά, δεν έχει πρόβλημα χρέους. Το πρόβλημα προκύπτει γιατί το χρέος είναι κατανεμημένο σε χώρες και τράπεζες που δεν μπορούν να το σηκώσουν στις καχεκτικές τους πλάτες. Πέφτοντας όμως μία-μία, θύματα ουσιαστικής πτώχευσης, δημιουργείται μια δυναμική, ένα ντόμινο, που θα συμπαρασύρει, εν έλει, και την Γερμανία, την Αυστρία, την Ολλανδία. Τέλος, επειδή ακριβώς τα ευρωομόλογα θα διατιμώνται ανάλογα με το συνολικό χρέος της ΕΕ, που είναι πολύ-πολύ μικρό, θα γίνουν ανάρπαστα αγαπητέ αναγνώστη.

Τίποτα από αυτά που λέω δεν σημαίνει, βέβαια, ότι οι Γερμανοί θα συμφωνήσουν. Μπορεί να μην συμφωνήσουν με μια πρόταση σαν την δική μου και, έτσι, το ευρώ να καταρρεύσει όπως ο Κανόνας του Χρυσού στην δεκαετία του 1930 ή η Λατινική Ένωση πιο πριν - παραδείγματα αποτυχημένων προσπαθειών δημιουργίας κοινών νομισμάτων χωρίς την υποστήριξη αυτού που ονόμασα στην Πρόταση "Μηχανισμό Ανακύκλωσης Πλεονασμάτων" (τον οποίο ρόλο προτείνω να παίζει στην ευρωζώνη η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ΕΙΒ). Όμως ουδέν σημαντικότερον του συμφέροντος. Η Γερμανική οικονομία έχει δομική ανάγκη όχι απλά να εξάγει στην υπόλοιπη Ευρώπη αλλά να εξάγει περισσότερα από όσα εισάγει από τους εταίρους της. Όσο η ευρωπαϊκή περιφέρεια βυθίζεται την δίνη της Κρίσης, και όσο περισσότερο τα πειθαρχικά μέτρα που επιβάλλει το Βερολίνο σε χώρες όπως η δική μας αποψιλώνουν την ζήτηση, επιδεινώνουν τα ελλείμματα και αποσταθεροποιούν το ευρώ, τόσο πιο κοντά έρχεται η μέρα που η Γερμανία θα σκύψει με προσοχή πάνω από μία πρόταση σαν αυτή που συζητάμε εδώ. Υπάρχουν ενδείξεις για αυτό; Υπάρχουν!

Εντελώς τυχαία την ίδια μέρα που πρωτοπαρουσιάσαμε, εδώ στο protagon.gr, την Πρόταση, η λογική πάνω στην οποία χτίστηκε επιβραβεύτηκε από μία πηγή εντελώς απρόσμενη: Από ένα πρωτοσέλιδο άρθρο της κορυφαίας Γερμανικής οικονομικής εφημερίδας Handelsblatt. Ποια λογική; Να σας θυμίσω ότι τον περασμένο Μάιο, όταν η Ελλάδα μπήκε στον αστερισμό της τρόικας και του μνημονίου, σχεδόν όλοι οι σχολιαστές, σε Ελλάδα και εξωτερικό, στέκονταν στο γεγονός ότι η χώρα μας εξασφάλισε το μεγαλύτερο δάνειο της ιστορίας: 110 δις ευρώ. Οι διαφωνούντες με την δανειακή αυτή σύμβαση τρόικας και ελληνικής κυβέρνησης χωρίζονταν σε δύο κατηγορίες. Σε εκείνους εκτός των τειχών (κυρίως Γερμανούς) που θεωρούσαν ότι η Ελλάδα δεν άξιζε μια τόσο μεγάλη βοήθεια και στους εσωτερικούς επικριτές οι οποίοι πίστεψαν (σωστά) ότι το νέο δάνειο ήταν δώρον άδωρον καθώς οι όροι του είναι δυσβάστακτοι και τα επιτόκια τοκογλυφικά. Κάποιοι από εσάς ίσως θυμάστε ένα δικό μου άρθρο εκείνο τον Μάιο το οποίο παρουσίασε μια άποψη που πολλοί θεώρησαν εκκεντρική: Την άποψη ότι η επιβολή των όρων του μνημονίου στην Ελλάδα ήταν εγκληματική όχι επειδή αποτελούσε απάνθρωπη τιμωρία για εμάς τους έλληνες αλλά επειδή θα είχε τραγικές συνέπειες στον γερμανικό λαό. Έκλεινα εκείνο το άρθρο με τα λόγια: "Αυτό θα έλεγα στον μέσο γερμανό, αν με άκουγε. Θα του έλεγα ξανά και ξανά ότι εμείς οι έλληνες μπορεί και να αξίζουμε, έτσι που τα κάναμε, την μετατροπή της χώρας μας σε καμένη γη. Θα τον ρωτούσα όμως: Αξίζει σε εσάς, στους γερμανούς εργαζόμενους, μια πολιτική ελίτ που σας οδηγεί ολοταχώς στις αγκάλες ενός οικονομικού ολοκαυτώματος;" Το επιχείρημα στο οποίο στήριζα αυτό το συμπέρασμα ήταν ότι το μνημόνιο αποτελούσε μια νέα έκφανση της Συνθήκης των Βερσαλλιών: μια συνθήκη που έμεινε στην ιστορία επειδή όχι απλά τιμώρησε την ηττημένη Γερμανία μετά την λήξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου (πάντα αυτό κάνουν οι νικητές στους ηττημένους) αλλά επειδή τελικά αποδείχθηκε καταστροφική και για τους... νικητές. (Βλ. εδώ για την αγγλική έκδοση εκείνου του άρθρου το οποίο μάλιστα είχε τίτλο: Μια Νέα Συνθήκη των Βερσαλλιών Πλανάται στην Ευρώπη)

Φαίνεται ότι χρειάστηκαν έξι μήνες ώστε η εφημερίδα Handelsblatt να καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα. Σε πρωτοσέλιδο με τίτλο Βερσαλλίες Δίχως Πόλεμο η εφημερίδα που διαμορφώνει συνειδήσεις επιχειρηματιών και πολιτικών ουσιαστικά αναπαράγει την λογική που είχα αναπτύξει τον Μάιο από το protagon.gr και καλεί την κα Μέρκελ να ετοιμαστεί να αλλάξει ρώτα. Αν και δεν το αναφέρει καθαρά, ο συντάκτης του άρθρου υπονοεί την ανάγκη έκδοσης ευρωομολόγων και δημιουργίας Μηχανισμού Ανακύκλωσης Πλεονασμάτων. Πριν έξι μήνες δεν θα είχε εκφράσει τέτοιες σκέψεις. Η Κρίση όμως αλλάζει τους ανθρώπους. Άλλωστε οι πρώτες αχτίδες του ήλιου πάντα κάνουν την εμφάνισή τους στην πιο σκοτεινή στιγμή της νύχτας.

Πως θα βοηθούσε η Πρόταση την Ιρλανδία;

Παραθέτω χωρίς περαιτέρω σχόλια τον διάλογό μου με τον Alan Freeman:

AF: Πως θα βοηθούσε αυτή η Πρόταση την Ιρλανδία;

ΓΒ: Με δύο τρόπους: Πρώτον, στην φάση της Μεγάλης Διαπραγμάτευσης (μεταξύ των όλων των ευρωπαϊκών τραπεζών, όλων των υπερχρεωμένων κρατών, και της ECB-ΕΕ), οι ευρωπαϊκές τράπεζες (και οι Ιρλανδικές βέβαια) θα δέχονταν να ανταλλάξουν τα ομόλογα της Ιρλανδίας με νέα ομόλογα μικρότερης αξίας και επιμηκυμένης λήξης. Έτσι, το Ιρλανδικό κράτος θα έβλεπε τις δανειακές του υποχρεώσεις να μειώνονται σημαντικά. Παράλληλα, η ECB θα υποσχόταν στις τράπεζες (και τις Ιρλανδικές) συνεχιζόμενη παροχή ρευστότητας για δέκα χρόνια. Με αυτή την Συμφωνία το χρέος του Ιρλανδικού κράτους θα μειωνόταν, το ίδιο και η αβεβαιότητα για τις τράπεζες της χώρας. Αυτόματα, τα spreads της Ιρλανδίας θα έπεφταν και το δάνειο από την τρόικα δεν θα είχε λόγο ύπαρξης (καθώς τα επιτόκια που προσφέρει είναι αρκετά υψηλά). Δεύτερον, στην δεύτερη φάση της πρότασης (που στοχεύει στην Ανάκαμψη), το Ιρλανδικό κράτος θα μπορούσε να μεταφέρει όλα τα ομόλογά του στην ECB η οποία θα εκδώσει ευρωομόλογα με επιτόκιο σχεδόν το μισό των αρχικών. Πληρώνοντας αυτούς του (μισούς) τόκους, το Ιρλανδικό κράτος θα ανακουφιζόταν ακόμα περισσότερο. Τέλος, αν δινόταν η δυνατότητα στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΙΒ) να επενδύει στην Ιρλανδία χωρίς την ανάγκη συγχρηματοδότησης από το κράτος (με συγχρηματοδότηση από την ECB, μέσω των νέων ευρωομολόγων), η ανάκαμψη της Ιρλανδικής οικονομίας θα ήταν δεδομένη.

Alan Freeman: Αυτό σημαίνει ότι η ECB θα αναλάμβανε τα χρέη της Ιρλανδίας;

ΓΒ: Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ECB έχει αναλάβει εδώ και καιρό να στηρίζει τις Ιρλανδικές τράπεζες δίνοντάς τους πάνω από 70 δις ευρώ χωρίς κανένα ουσιαστικό αντίκρισμα. Παρόλα αυτά, οι τράπεζες εξακολουθούν να μην μπορούν να επιπλεύσουν και, μάλιστα, τραβάνε στον πάτο και το Ιρλανδικό δημόσιο. Η Πρόταση προβλέπει έναν αποτελεσματικότερο μηχανισμό στήριξης της Ιρλανδίας σε σχέση με την κατασπατάληση χρήματος τόσο από την ECB όσο και, τώρα, με τα δάνεια της τρόικας που θα οδηγήσουν την χώρα στην ασφυξία. Το πρώτο μέρος της Πρότασης κόβει τον Γόρδιο Δεσμό του Χρέους-Τραπεζικών Ζημιών (α) επιβάλλοντας στις τράπεζες μείωση των απαιτήσεών τους από το πτωχευμένο Ιρλανδικό δημόσιο (το οποίο εκείνες οδήγησαν στην πτώχευση) και (β) εξασφαλίζοντάς τους ρευστότητα ώστε να επιβιώσουν. Το δεύτερο μέρος της Πρότασης, με την πρόβλεψη της έκδοσης ευρωομολόγων από την ECB (που θα χρηματοδοτήσει την μεταφορά των Ιρλανδικών ομολόγων στην ECB), δεν σημαίνει ότι η ECB αναλαμβάνει να πληρώσει το χρέος της Ιρλανδίας. Σημαίνει ότι η ECB αναλαμβάνει να βοηθήσει την υπερχρεωμένη Ιρλανδία να εξασφαλίσει στις αγορές χαμηλότερα επιτόκια. Είναι σαν οι γονείς ενός νέου ζευγαριού, επειδή έχουν καλύτερη πιστοληπτική ικανότητα, να πάρουν ένα στεγαστικό δάνειο εκ μέρους του ζευγαριού εξασφαλίζοντάς του χαμηλότερους τόκους, τους οποίους όμως πληρώνει το ζευγάρι. Η ουσία της Πρότασης είναι να διασώσει το ευρώ μειώνοντας το βουνό Χρέους-Τραπεζικών Ζημιών που έχει ήδη βάλει μπροστά το ντόμινο της συμφοράς.

AF: Αυτό ακούγεται πολύ απλό και λογικό. Η ECB θα είχε αντίρρηση;

ΓΒ: Το ΔΣ της ECB στην πλειοψηφία του θα συμφωνούσε, με εξαίρεση τον κ. Axel Weber. Όμως δεν θα το έλεγαν δημοσίως όσο η Γερμανία απορρίπτει κάθε κουβέντα για κάτι τέτοιο. Η αλήθεια είναι ότι, σε αυτή την φάση, η Γερμανία, και συνεπώς ο κ. Weber, θα αντιτίθετο σε οποιαδήποτε πρόταση δημιουργίας σύνθετου, ευρωπαϊκού χρέους. Επιμένουν, προς το παρόν, ότι κάθε ευρώ χρέους πρέπει να αντιστοιχεί σε μία και μόνο μία χώρα. Διαισθάνομαι ότι θα συνεχίσουν να αντιστέκονται στην ιδέα δημιουργίας μιας κατηγορίας ευρωπαϊκού χρέους όσο μπορούν. Όμως, την στιγμή που θα πρέπει να διαλέξουν αν θα πρέπει να θυσιαστεί το ενιαίο ευρώ ή η εθνική ταυτότητα του χρέους, θα επιλέξουν να θυσιάσουν την δεύτερη. Δική μας υποχρέωση είναι να έχουμε έτοιμη μία πρόταση λογική και όσο γίνεται πιο ευκολό-πεπτη για την Γερμανία. Η Πρόταση έχει αυτά τα χαρακτηριστικά. Αναφέρω δύο: Πρώτον, ότι η μεταφορά των εθνικών ομολόγων στα ευρωομόλογα δεν θα είναι άνευ ορίου αλλά θα σέβεται τους κανόνες του Maastricht και, συγκεκριμένα, τον κανόνα που λέει ότι μια χώρα δικαιούται να έχει χρέος το πολύ ίσο με το 60% του ΑΕΠ. Δεύτερον, αναφέρει ότι, σε αντάλλαγμα της έκδοσης ευρωομολόγων οι εταίροι αποδέχονται κεντρικό έλεγχο των δημοσιονομικών τους - έναν πάγιο πόθο της Γερμανίας. Σε αυτά μπορούμε να προσθέσουμε και ένα τρίτο δέλεαρ για την Γερμανία: Μείωση του ποσού που συνεισφέρει κάθε χρόνο στην ΕΕ από το υστέρημα του προϋπολογισμού της. Με τέτοιου είδους αντισταθμιστικά οφέλη η Γερμανία, την κατάλληλη στιγμή, θα έκανε πίσω. Όταν και εάν κάνει πίσω, και μόνον τότε, θα βγει η ECB να δηλώσει δημοσίως ότι συμφωνεί με μια πρόταση σαν αυτή που συζητάμε εδώ.

Αναμνήσεις της ασιατικής κρίσης (1997-2003)

Από τον Gavan Butler (καθηγητή στα Πανεπιστήμια του Sydney και της Bangkok) έλαβα το εξής ενδιαφέρον σχόλιο:

Η Πρότασή σου με ταξίδεψε πίσω στην περίοδο 2001-2003 όταν συζητούσαμε τρόπους για να ξεπεραστεί η χρηματοπιστωτική κρίση στην Ν.Α. Ασία. Το βασικό θέμα μας ήταν οι μεταφορές κεφαλαίων και το χρέος. Ένας βασικός πρωταγωνιστής στον τότε διάλογο ήταν ο Joe Stiglitz ο οποίος έπεισε, τότε που ήταν ακόμα υψηλό στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας, τον Μαλαισιανό πρωθυπουργό Dr Mahathir να εισάγει, για ένα μόνο δωδεκάμηνο, φόρο εξαγωγής κεφαλαίων ώστε να σταματήσει η αφαίμαξη. Μια άλλη πρόταση που συζητούσαμε έντονα τότε αφορούσε την αναδιάρθρωση του χρέους στο πλαίσιο μίας διαπραγμάτευσης με τις τράπεζες και τις κυβερνήσεις να κάθονται στο ίδιο τραπέζι - όπως περίπου προτείνεις να γίνει τώρα στην Ευρώπη. Στην κουβέντα αυτή που γινόταν τότε θυμάμαι συμμετείχαν οι Barry Eichengreen, Robert Wade, Frank Veneroso, ακόμα και η Ann Krueger (που τότε δούλευε στο ΔΝΤ). Όλοι συμφωνούσαν με την ανάγκη μιας τέτοιας διαπραγμάτευσης. Έχει ενδιαφέρον το αποτέλεσμα της πολύ σημαντικής κουβέντας εκείνης. Τι απέγινε; Τίποτα! Ο Stiglitz με πληροφόρησε κάποια στιγμή ότι όλα αυτά τα μέτρα, τα οποία θα είχαν βοηθήσει να αποφευχθεί μία πραγματική καταστροφή στην Ν.Α. Ασία, ανατράπηκαν λόγω της σθεναρής αντίστασης από το ΔΝΤ. Γιατί εναντιώθηκε με τέτοιο πείσμα στην διαπραγμάτευση του χρέους μεταξύ κρατών και τραπεζών; Επειδή το ενδιέφερε αποκλειστικά να χρησιμοποιήσει την Κρίση για να επιβάλει μείωση μισθών και κατάργηση της εξουσίας των συνδικάτων στην Ν. Κορέα αλλά και αλλού. Το ΔΝΤ ουσιαστικά τροφοδότησε την Κρίση για να προωθήσει την ιδεολογία του στην Ν.Α. Ασία. Βέβαια, στο τέλος, το ΔΝΤ κατέληξε να είναι ανεπιθύμητο στην περιοχή αυτή. Οι χώρες της Ν.Α. Ασίας επένδυσαν όλη τους την ενέργεια στο να απορρίψουν τόσο την πολιτική του ΔΝΤ όσο και το ίδιο το ΔΝΤ. Μάλιστα το πέτυχαν. Για αυτό, όπως μου φαίνεται, το ΔΝΤ δίνει τόσο μεγάλη έμφαση στην ευρωζώνη. Η εμπλοκή του εκεί λύνει βασικά υπαρξιακά του προβλήματα που ξεκίνησαν εδώ, στην Ν.Α. Ασία πριν δέκα χρόνια.

Κλείνω με ένα δικό μου σχόλιο: Η διαφορά με την Ευρώπη σήμερα είναι ότι τα κράτη της Ν.Α. Ασίας είχαν τα δικά τους νομίσματα. Έτσι, η Κρίση απορροφήθηκε με τεράστιες υποτιμήσεις, διαφορετικές του ενός νομίσματος από το άλλο. Αν εμείς, οι Ιρλανδοί, οι Πορτογάλλοι είχαμε τα δικά μας νομίσματα, κάτι αντίστοιχο θα γινόταν και εδώ. Όμως δεν υπάρχει τέτοια δυνατότητα απορρόφησης των κραδασμών μέσω υποτιμήσεων. Στην Ευρώπη σήμερα, αν το ΔΝΤ, η Γερμανία ή οποιοσδήποτε άλλος επιμείνει στην ίδια συνταγή με την Ν.Α. Ασία (που δεν διαφέρει σε τίποτα από το μνημόνιό μας), το ευρώ δεν θα αντέξει. Κι αυτός είναι ο λόγος που μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι χωρίς να είμαστε και αιθεροβάμονες...

(από το protagon)

.

Μια πρόταση για την Κρίση

του Γιάνη Βαρουφάκη

[ Πολλές φορές σε αυτό το Blog γίνονται αναφορές σε συν-bloggers ή αναδημοσιεύονται άρθρα που θεωρώ σημαντικά από την πλευρά της εμπεριεχόμενης πληροφορίας ή από τη  πλευρά των ιδεών. Η αναδημοσίευση όμως αυτή ίσως έχει ιδιαίτερη σημασία αφού  αποτελεί την περισσότερο μετριοπαθή και συνάμα την πληρέστερη – παρά τον μικρό της όγκο -  προσέγγιση που έχω διαβάσει για το θέμα. Ακολούθησε και δεύτερο κείμενο του συγγραφέα με τίτλο Πρότασης Συνέχεια το οποίο επίσης θα αναδημοσιεύσω ].

Όταν το σπίτι μας καίγεται, κάποια στιγμή πρέπει να σταματήσουμε την ερμηνεία του φαινομένου και να καταπιαστούμε με την πυρόσβεση. Ο αναγνώστης που θεωρεί ότι ο μηχανισμός στήριξης της ελληνικής οικονομίας έχει περιθώρια να αποδώσει επιθυμητά αποτελέσματα, ας σταματήσει την ανάγνωση εδώ. Όποιος ακόμα πιστεύει πως η Κρίση μπορεί να αντιμετωπιστεί σε εθνικό επίπεδο, μέσα από τον συνδυασμό περιορισμού του κράτους, αύξησης φόρων, καταπολέμησης της διαφθοράς και διαρθρωτικών αλλαγών, θα έπρεπε να έχει ήδη σταματήσει να διαβάζει. Το άρθρο αυτό έχει γραφτεί για εσάς που έχετε πλέον πειστεί, ίσως μετά το ξέσπασμα της Ιρλανδικής κρίσης, ότι όλη η Ευρώπη αρμενίζει στραβά. Ότι ναι μεν η Ελλάδα κουβαλάει από καιρό τα δικά της, ιδιαίτερα, αμαρτήματα αλλά ότι η παρούσα Κρίση μόνο σε Ευρωπαϊκό επίπεδο μπορεί να αντιμετωπιστεί. Στις αράδες που ακολουθούν προτείνω δύο εφικτές τομές που θα έβγαζαν την Ευρώπη από την Κρίση και θα έδιναν στην Ελλάδα τις ανάσες που χρειάζεται για να κάνει τις μεταρρυθμίσεις που τόση ανάγκη έχουμε.

Το ζητούμενο

Δύο πράγματα έχει ανάγκη η Ευρώπη: Σταθεροποίηση και Ανάκαμψη. Η Σταθεροποίηση απαιτεί το σπάσιμο του φαύλου κύκλου στην παγίδα του οποίου έχει πιαστεί όλη η ευρωζώνη. Ποιος είναι αυτός; Η ευρωζώνη ταλανίζεται από δύο παράλληλες και αλληλένδετες κρίσεις. Όμως η ΕΕ επικεντρώνεται στην μία αγνοώντας επιδεικτικά την άλλη. Έτσι, η συνολική Κρίση χειροτερεύει. Πιο συγκεκριμένα, η κρίση που τραβά την προσοχή όλων, είναι η κρίση χρέους των υπερχρεωμένων κρατών. Η Ευρώπη ρίχνει όλο της το βάρος στη τιθάσευση αυτής της κρίσης μέσω περιορισμών, περικοπών, λιτότητας κλπ. Στο μεταξύ τα γιατροσόφια αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να φουντώνει η δεύτερη, παραμελημένη, κρίση που, δυστυχώς, είναι εξ ίσου σημαντική: Είναι η κρίση των ευρωπαϊκών τραπεζών στις οποίες 'ανήκει' το χρέος των υπερχρεωμένων κρατών. Πρόκειται για τράπεζες νεκροζώντανες που επιβιώνουν διασωληνομένες με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ECB) η οποία τις κρατά σε αυτή την κατάσταση ζόμπι ταΐζοντας τες άπλετο, πάμφθηνο δανεικό χρήμα. Έλα όμως που εκείνες, όσα κεφάλαια και να τους δανείσει η ECB, αρνούνται να δανείσουν στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά επειδή τρέμουν στην σκέψη ότι δεν θα πάρουν πίσω τα χρήματα που τους χρωστούν τα υπερχρεωμένα κράτη; Το αποτέλεσμα είναι μία πανευρωπαϊκή τραπεζική 'απεργία' δανειοδότησης του ιδιωτικού τομέα. Κάπως έτσι βαθαίνει η ύφεση, μειώνονται τα κρατικά έσοδα των υπερχρεωμένων κρατών, αυξάνονται τα χρέη τους ως ποσοστό του ΑΕΠ και, συνεπώς, πανικοβάλλονται ακόμα πιο πολύ οι τράπεζες.

Να ο φαύλος κύκλος που πρέπει να σπάσει ώστε να σταθεροποιηθεί η ευρωζώνη. Όμως και να σπάσει, αυτό δεν εγγυάται ότι δεν θα μας ξαναπροκύψει. Ούτε ότι το σπάσιμό του, από μόνο του, θα φέρει την Ανάκαμψη, δηλαδή την απορρόφηση 16 εκατομμυρίων ανέργων και 20 εκατομμυρίων υπο-απασχολούμενων ευρωπαίων που χάνουν, μέρα με την μέρα, την εμπιστοσύνη τους στην δυνατότητα της δημοκρατίας να βρει λύσεις, πέφτοντας έτσι εύκολα θύματα της ξενοφοβίας, της μισαλλοδοξίας και του λαϊκισμού. Για αυτό τον λόγο, καταθέτω μια πρόταση με δύο μέρη. Ένα για την Σταθεροποίηση της ευρωζώνης και αμέσως μετά ένα δεύτερο για την Ανάκαμψη.

Σταθεροποίηση: Το πρώτο μέρος της πρότασης

Πως λοιπόν σπάει ο φαύλος κύκλος που μεταδίδει την Κρίση από την Ελλάδα στην Ιρλανδία, και από την κρίση χρέους στην κρίση του τραπεζικού συστήματος, κατόπιν στην επιταχυνόμενη ύφεση και τανάπαλιν; Ιδού ένας απλός τρόπος: Φανταστείτε ότι αντί για τις διμερείς 'διαπραγματεύσεις' μεταξύ τρόικας και ελληνικής κυβέρνησης, ή τρόικας και ιρλανδικής κυβέρνησης, κλπ., συγκαλείται μία Τριμερής Σύνοδος στην οποία συμμετέχουν:

(Α) Αρχηγοί των υπερχρεωμένων κρατών (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία, Βέλγιο),

(Β) Εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών τραπεζών που κατέχουν τα ομόλογα των προηγούμενων, και

(Γ) Εκπρόσωποι της ευρωζώνης, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ECB), της ΕΕ, ακόμα και του ΔΝΤ

Έχοντας και τα δύο μέρη του 'προβλήματος' στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, μαζί με τους ασκούντες την οικονομική πολιτική της ευρωζώνης, μια αμοιβαία επωφελής συμφωνία είναι εφικτή που θα συρρικνώσει το συνολικό χρέος, θα καταπραΰνει τις αγορές, και θα σταθεροποιήσει την κατάσταση. Ακολουθεί ένα παράδειγμα τέτοιας συμφωνίας:

(1) Οι ευρωπαϊκές τράπεζες αποδέχονται να μειώσουν τις απαιτήσεις τους από τα υπερχρεωμένα κράτη (π.χ. αποδεχόμενες νέα ομόλογα μικρότερης αξίας και μακρύτερης διάρκειας).

(2) Τα υπερχρεωμένα κράτη δεσμεύονται να περιορίσουν τις δαπάνες τους σε τομείς που δεν ενισχύουν την φτώχεια και δεν πλήττουν την μελλοντική παραγωγικότητα της χώρας τους.

(3) Η ECB αναλαμβάνει να παράσχει όση ρευστότητα χρειάζονται οι τράπεζες στο διηνεκές ενώ, παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕIB) αναλαμβάνει να πολλαπλασιάσει, με συνοπτικές διαδικασίες, τις επενδυτικές της δραστηριότητες σε περιφέρειες, και όχι μόνο χώρες, πληττόμενες από την ύφεση.

Παρατηρήστε πως μια τέτοια συμφωνία θα συρρίκνωνε το συνολικό χρέος χωρίς να πλήξει τους κατόχους ομολόγων στο σύνολό τους (π.χ. ιδιώτες, ασφαλιστικά ταμεία) και σίγουρα όχι εκείνους που δεν έφταιξαν σε κάτι για την σημερινή ευρωπαϊκή Κρίση.

Έτσι, εξασφαλίζεται η αξιοπιστία των ευρωπαϊκών κρατών απέναντι στους δανειστές μας. Το 'κούρεμα' των κρατικών χρεών που θα προκύψει στο πλαίσιο του (1) παραπάνω θα αφορά μόνο τις ευρωπαϊκές τράπεζες που αμάρτησαν οικτρά προ του 2008 και οι οποίες, έτσι κι αλλιώς, φυτοζωούν ελέω του ευρωπαϊκού δημοσίου (της ECB). Προσέξτε ότι ακόμα και αυτές θα ανακουφιστούν από μια τέτοια συμφωνία. Κι αυτό επειδή, όπως έχουν τα πράγματα σήμερα, με την κρίση χρέους και ύφεσης να πλήττει όλο και πιο βάναυσα τα υπερχρεωμένα κράτη, οι τράπεζες φοβούνται ότι το 'κούρεμα' που τελικά θα υποστούν θα είναι πολύ πιο άγαρμπο από αυτό στο οποίο θα συμφωνούσαν στο πλαίσιο της Συνόδου που πρότεινα παραπάνω. Επί πλέον, μια τέτοια συμφωνία θα τους εξασφάλιζε την συνέχιση της στήριξης από την ECB για χρόνια πολλά (ή έως ότου έρθει η πολυπόθητη Ανάκαμψη) ενώ, παράλληλα, η δραστηριοποίηση της ΕΙΒ θα ενέπνεε κύματα αισιοδοξίας για την αναπτέρωση της οικονομικής δραστηριότητας. Εν συντομία, μία συμφωνία σαν αυτή θα οδηγούσε στην άμεση συρρίκνωση του συνολικού χρέους χωρίς χαμένους. Αυτό θα το κατανοούσαν οι αγορές και πολύ γρήγορα η Σταθεροποίηση θα ήταν γεγονός (και τα περιβόητα spreads θα υποχωρούσαν).

Μετά την σταθεροποίηση, τι;

Η Σταθεροποίηση, όταν την πετύχουμε, θα βρει την Ευρώπη λαβωμένη, υποτονική, περισσότερο διαιρεμένη από ποτέ. Για να επιτευχθεί η Ανάκαμψη πρέπει πρώτα από όλα να μειωθεί κι άλλο, και σε βάθος χρόνου, το συνολικό χρέος, να αυξηθούν ραγδαία οι επενδύσεις και, πάνω από όλα, να ξανα-σχεδιαστεί η αρχιτεκτονική του ευρώ ώστε η Ευρώπη να μπορεί να κοιμάται ήσυχη με την σκέψη ότι διορθώθηκαν τα δομικά του προβλήματα και ότι μια νέα αρνητική εξέλιξη δεν θα μας επιστρέψει στην παγίδα του σημερινού φαύλου κύκλου. Πριν καταθέσω το δεύτερο μέρος της πρότασής μου, επιτρέψτε μου πρώτα μια επισκόπηση των προτάσεων που έχουν συζητηθεί ήδη για το μέλλον της ευρωζώνης καθώς και μια εξήγηση γιατί δεν τις θεωρώ ικανοποιητικές.

Αν η σημερινή Κρίση απέδειξε κάτι αυτό ήταν πως η νομισματική μας ένωση στερείται τα αμορτισέρ που χρειάζονται ώστε να απορροφήσουν τους κραδασμούς ενός μεγάλου σεισμού. Η ακαμψία του υπάρχοντος ευρωσυστήματος αντανακλάται στο ιδεολογικό τρίπτυχο της ευρωζώνης: "Απαγορεύεται η Διάσωση - Απαγορεύεται η Έξοδος - Απαγορεύεται η Αναδιάρθρωση". Με άλλα λόγια, ένα κράτος-μέλος το οποίο βρίσκεται στην δεινή θέση να μην μπορεί να αποπληρώσει τα χρέη του δεν δικαιούται να περιμένει βοήθεια από τις Βρυξέλλες, δεν δικαιούται να βγει από την ευρωζώνη (για να αντιμετωπίσει την κρίση υποτιμώντας το νόμισμά του), και δεν δικαιούται να απειλήσει με στάση πληρωμών ζητώντας καλύτερους όρους αποπληρωμής. Αυτό το τρίπτυχο επιβλήθηκε εξ αρχής με σκοπό να απαντηθεί η κριτική των ευρωσκεπτικιστών ότι η νομισματική ένωση θα έδινε κίνητρα σε κάποιες χώρες, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, να χρεώνονται χωρίς περιορισμούς με αποτέλεσμα το ευρώ να είναι ένα αδύνατο, πληθωριστικό νόμισμα. Τότε που σχεδιαζόταν το ευρώ, το τρίπτυχο άρεσε ως ιδέα με την τριπλή απαγόρευση να χαϊδεύει τα αυτιά, ιδίως τα γερμανικά, και να φαντάζει ως εγγύηση της αξίας του κοινού νομίσματος.

Το πρόβλημα όμως με το συγκεκριμένο τρίπτυχο είναι και δεν απέτρεψε τον υπερδανεισμό και είναι ανεφάρμοστο σε περίοδο Κρίσης (ίσως μάλιστα να μην τον απέτρεψε επειδή είναι ανεφάρμοστο). Πριν το 2008, τότε που το χρηματοπιστωτικό σύστημα παρήγαγε ωκεανούς νέου ιδιωτικού χρήματος καθημερινά, οι οικονομίες της ευρωζώνης μεγεθύνονταν όλες μαζί (αν και σε διαφορετικούς ρυθμούς και με διαφορετικό, ποιοτικά, τρόπο). Υπό αυτές τις συνθήκες, το τρίπτυχο άντεχε. Όταν όμως ήρθε η Πτώση, τα τρία του "Απαγορεύεται" άρχισαν να μην μπορούν να συγκατοικήσουν: Δεδομένου ότι, πράγματι, έξοδος από το ευρώ είναι τεχνικά αδύνατη, οι υπερχρεωμένες χώρες που βρέθηκαν σε αδυναμία αποπληρωμής δανείων είτε θα πτώχευαν (επιβάλλοντας de facto την Αναδιάρθρωση) είτε θα διασώζονταν (με την παροχή χαμηλότοκων δανείων). Τελικά, στην περίπτωση της Ελλάδας, η Γερμανία επέβαλε να μην γίνει ούτε το ένα ούτε και το άλλο. Απλά, το πρόβλημα παραπέμφθηκε, διογκούμενο, στο μέλλον. Πως; Προσφέροντας ένα νέο τεράστιο δάνειο σε όρους απαγορευτικούς. Γιατί απαγορευτικούς; Επειδή είχαν στόχο να διατηρήσουν ανέπαφο το τρίπτυχο. Με άλλα λόγια, το ότι το Μνημόνιο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί Διάσωση της χώρας (ό,τι και να λέει ο πρωθυπουργός) οφείλεται στο ότι η Γερμανία το σχεδίασε ώστε να μην αποτελεί Διάσωση. Η αποτυχία του ήταν προϊόν σχεδίου και ουχί ατυχήματος. Γιατί; Επειδή η Γερμανία δεν είχε, τουλάχιστον ως τον περασμένο Μάιο, αποδεχθεί το τέλος του τρίπτυχου.

Πέρασαν έξι μήνες μέχρι η κα Μέρκελ να παραδεχθεί το προφανές: Ότι το πρόβλημα δεν λύθηκε τον Μάιο αλλά απλά αναβλήθηκε διογκούμενο. Η παραδοχή αυτή πήρε την μορφή της αναγνώρισης ότι το τρίπτυχο δεν μπορεί να επιζήσει της Κρίσης. Ότι πρέπει να αναθεωρηθεί. Κάπως έτσι προέκυψε η πρόταση της κας Μέρκελ, που ανοήτως αποδέχθηκε ο κ. Σαρκοζύ, να καταργηθεί το ένα από τα τρία "απαγορεύεται": το τρίτο, που απαγορεύει την Αναδιάρθρωση. Η σκέψη της κας Μέρκελ ήταν ότι, στο μέλλον, πρέπει να επιτρέπεται. Η τραγωδία εδώ είναι ότι αυτή της η πρόταση δεν θα βοηθήσει μελλοντικά ενώ υπονομεύει την δική της πολιτική που μας επέβαλε τον Μάιο και την οποία επιμένει ότι πρέπει να ακολουθήσουμε:

• Υπονομεύει το παρόν γιατί, όπως επισήμανε σωστά ο Γιώργος Παπανδρέου, οι αγορές άκουσαν περί Αναδιάρθρωσης και πανικοβλήθηκαν, παρά το γεγονός ότι η κα Μέρκελ δεν αναφερόταν στο υπάρχον χρέος. Τέτοια ώρα τέτοια λόγια. Η Κρίση είναι τόσο βαθειά που αυτά είναι ψιλά γράμματα για τις αγορές. Κάνουν σαν να θέλουν να πανικοβληθούν...

• Υπονομεύει το μέλλον επειδή, αντί να ενισχύει την αρχιτεκτονική της ευρωζώνης, την πλήττει ακόμα περισσότερο. Φανταστείτε να εκδίδει η Ελλάδα ομόλογα που προβλέπουν την πιθανή μείωση της ονομαστικής τους αξίας, σε περίπτωση που το κράτος μας αδυνατεί να τα πληρώσει. Ποιος θα τα αγοράσει; Κανείς, παρά μόνον αν του προσφέρουν τεράστια επιτόκια. Άρα, η πρόταση της κας Μέρκελ ουσιαστικά είναι να μην μπορούν τα κράτη που έχουν ανάγκη δανείων να δανείζονται. Άλλο ένα πειθαρχικό μέτρο το οποίο, ανεξάρτητα από τον αντίκτυπό του στην Ελλάδα, θα οδηγεί σε νέες κρίσεις χρέους χώρες που είναι ελλειμματικές - κρίσεις που (κι εδώ έγκειται η ανοησία της πρότασης) θα αποτελούν τροχοπέδη για ολόκληρη την ευρωζώνη, της Γερμανίας συμπεριλαμβανομένης

Μήπως η λύση βρίσκεται, όπως ισχυρίζονται κάποιοι φίλοι και συνάδελφοι, στην δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου (ΕΝΤ); Η ιδέα εδώ είναι να υπάρχει ένας μόνιμος μηχανισμός δανειοδότησης των υπερχρεωμένων κρατών, εφόσον αποδεχθούν αυστηρή λιτότητα, έως ότου μπορέσουν να ορθοποδήσουν. Με άλλα λόγια, η προτεινόμενη λύση είναι η μετατροπή του δικού μας μηχανισμού στήριξης ΔΝΤ-ΕΕ σε μόνιμο θεσμό εντός του κόλπου της ΕΕ - ένα ΕΝΤ που, ουσιαστικά, λειτουργεί ως εσωτερικό, μόνιμο ΔΝΤ. Θα ήταν κάτι τέτοιο μια λύση; Όχι και ξανά όχι. Το πρώτο όχι αναφέρεται στο γεγονός ότι, όπως αποδεικνύεται καθημερινά, αυτή η 'λύση', η οποία ήδη εφαρμόζεται στην Ελλάδα, δεν αποδίδει σε περιόδους Κρίσης. Το δεύτερο όχι αφορά το γεγονός ότι η πρόταση για ένα ΕΝΤ αγνοεί την ουσία του προβλήματος: Το πρόβλημα δεν είναι πως θα διασώζεται με νέα δάνεια ένα κράτος-μέλος αλλά το πως θα ξανα-σχεδιαστεί η αρχιτεκτονική του ευρώ ώστε τα μέλη-κράτη να μην χρειάζεται να διασωθούν με δανεικά υπό πίεση.

Εν πολλοίς, εδώ που φτάσαμε, η ευρωζώνη έχει έρθει αντιμέτωπη με το απλό αλλά αμείλικτο δίλημμα: Διαλύεται ή αλλάζει την αρχιτεκτονική της. Η διάλυση θα ήταν καταστροφική για όλους, τόσο για τις πλεονασματικές χώρες όσο και για τις υπερχρεωμένες. Ένα νέο γερμανικό νόμισμα θα υπερτιμάτο τόσο που η γερμανική βιομηχανία θα γονάτιζε, προς τέρψιν των ΗΠΑ και της Κίνας. Ένα νέο μαλακό ευρώ για εμάς τους παρακατιανούς (Έλληνες, Πορτογάλους κλπ) θα μας βοηθούσε μεν εξαγωγικά αλλά θα μας έστελνε στην αγκαλιά ενός άσπλαχνου στασιμοπληθωρισμού (συνύπαρξη ανεργίας και καλπάζοντος πληθωρισμού).

Συνεπώς, όλοι μας έχουμε συμφέρον να αποφύγουμε την διάλυση του ευρώ. Άρα, μας μένει ως μόνη ατραπός ο επανασχεδιασμός της ευρωζώνης. Πως την θέλουμε;

Τι πρέπει να αλλάξει;

Είναι πολλοί εκείνοι που πρεσβεύουν ότι η μόνη λύση είναι η ομοσπονδιοποίηση. Η δημιουργία οικονομικής κυβέρνησης της ευρωζώνης, όπως την χαρακτήρισε ο Νικολά Σαρκοζύ. Όμως με το που λένε κάτι τέτοιο, αμέσως πέφτουν σε βαθιά κατάθλιψη οι ίδιοι! Γιατί; Επειδή κατανοούν ότι πρόκειται για ουτοπία. Εδώ είδαμε και πάθαμε να εγκρίνουμε την Συμφωνία της Λισαβόνας. Ούτε στον αιώνα τον άπαντα δεν θα πέρναγε η ιδέα μιας οικονομικής ομοσπονδίας από τα κοινοβούλια της Γερμανίας, της Ιρλανδίας, της Δανίας κλπ κλπ. Με αυτή την σκέψη κατά νου, αποσύρουν την πρόταση της ομοσπονδίας και επιστρέφουν στην απόγνωση.

Κι όμως, δεν θα έπρεπε να απογοητεύονται. Ξέρετε γιατί; Επειδή δεν χρειάζεται καμία αλλαγή στο νομοθετικό πλαίσιο, κανένα μεγαλεπήβολο σχέδιο ομοσπονδίας, κανένας γύρος δημοψηφισμάτων και κοινοβουλευτικών διαδικασιών έγκρισης. Πράγματι, όλες οι αλλαγές που χρειάζονται μπορούν κάλλιστα να γίνουν χωρίς την παραμικρή θεσμική παρέμβαση. Μπορούμε να αποκτήσουμε, αύριο κιόλας, κοινή ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική, de facto οικονομική ομοσπονδία. Το μόνο που χρειάζεται είναι τρεις απλές αλλά γενναίες παρεμβάσεις. Τις παραθέτω παρακάτω:

Μια νεα αρχιτεκτονική του ευρώ: Το δεύτερο μέρος της πρότασης

(1) Άμεση, και χωρίς κόστος, μεταφορά ομολόγων του κάθε κράτους-μέλους αξίας ίση με το 60% του ΑΕΠ του στην ECB η οποία, για να τα καλύψει, εκδίδει ευρωομόλογα ίσης αξίας. Τα κράτη εξακολουθούν να χρωστούν τα ομόλογα αυτά αλλά πληρώνουν χαμηλότερους τόκους ανάλογους με το επιτόκιο των ευρωομολόγων

(2) Μαζικό πανευρωπαϊκό επενδυτικό πρόγραμμα συγχρηματοδοτούμενο από τη ΕΙΒ και την ECB, η οποία χρησιμοποιεί (για το δικό της μέρος) τα ευρωομόλογα που εκδίδει

(3) Νέοι εποπτικοί μηχανισμοί που θα επιβάλουν την δημοσιονομική πειθαρχία στα κράτη

Σήμερα, μόνο το (3) συζητείται, υπό την ασφυκτική πίεση της Γερμανίας. Είναι προφανές ότι, από μόνη της, η πειθαρχία δεν θα φέρει την ανάκαμψη. Τα (1) και (2) όμως έχουν την δυνατότητα να την επιτύχουν. Ας τα δούμε ένα-ένα και προσεκτικά:

Η παρέμβαση (1) σέβεται και αντανακλά την αρχή του Maastricht σύμφωνα με την οποία τα κράτη δικαιούνται ένα χρέος της τάξης του 60% του ΑΕΠ. Είναι, αν θέλετε, το νόμιμο χρέος της κάθε χώρας. Αφού λοιπόν είναι νόμιμο, μπορεί κάλλιστα να περάσει στην ECB η οποία το αναλαμβάνει εκδίδοντας ευρωομόλογα για να το καλύψει (τα χρέη πάνω από το 60% της κάθε χώρας παραμένουν πρόβλημά της - ένα πρόβλημα που όμως έχει ήδη αντιμετωπιστεί με το πρώτο μέρος της πρότασης, βλ. παραπάνω). Μια τέτοια κίνηση έχει τρία ευεργετικά αποτελέσματα: Πρώτον, μειώνει ιδιαίτερα το συνολικό βάρος του χρέους καθώς θα μειωθούν σημαντικά οι συνολικοί τόκοι. Δεύτερον, δεν παραβιάζει το Maastricht και, συνεπώς, δίνει στην Γερμανία 'άλλοθι' να αποδεχθεί την συγκεκριμένη παρέμβαση. Τρίτον, εκδίδοντας ευρωομόλογα η ECB θα ελκύσει επενδυτές και wealth funds (Κίνα, Νορβηγία, Αραβικά Εμιράτα) που πολύ θα ήθελαν να τα αγοράσουν. Έτσι, το ευρώ θα θέσει υποψηφιότητα για τον ρόλο ενός νέου αποθεματικού νομίσματος (σήμερα μόνο το δολάριο παίζει αυτό τον ρόλο).

Η παρέμβαση (2) θα αποτελέσει την βάση για ένα νέο πανευρωπαϊκό New Deal με στόχο αρχικά την Ανάκαμψη και στην συνέχεια την Ανάπτυξη. Στην βάση δανεισμού που αποκλειστικό στόχο θα έχει τις παραγωγικές επενδύσεις (και όχι την κάλυψη ελλειμμάτων), θα επιτρέπει παραγωγικές επενδύσεις στις ευρωπαϊκές περιφέρειες (όχι μόνο του Νότου) που μαστίζονται από την ύφεση χωρίς να απαιτεί από τα κράτη (υπερχρεωμένα και μη) να καταβάλουν ποσοστό συγχρηματοδότησης (το οποίο θα καλύπτει πλέον η ECB με την χρήση ευρωομολόγων). Ουσιαστικά, με αυτόν τον τρόπο η ΕΙΒ θα μετατραπεί σε έναν μηχανισμό ανακύκλωσης των πλεονασμάτων άνευ του οποίου καμία νομισματική ένωση δεν μπορεί ούτε να λειτουργήσει αποδοτικά στις καλές εποχές ούτε και να απορροφά τους κραδασμούς μιας κρίσης.

Επίλογος

Πολύ σωστά, πολλοί με ρωτούν: Ωραία η ανάλυση αλλά τι κάνουμε; Ποια πρακτική λύση προτείνεις; Τι θα έπρεπε να προτείνει στην ΕΕ ο πρωθυπουργός (ιδίως τώρα που φαίνεται θυμωμένος με το αδιέξοδο στο οποίο ΔΝΤ και ΕΕ τον έχουν σπρώξει); Στο άρθρο αυτό κατέθεσα την απάντηση-πρότασή μου. Αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος αφορά μία απλή κίνηση που μπορεί να σταθεροποιήσει την ευρωζώνη και να αντιμετωπίσει την Κρίση μέσα σε ημέρες. Το δεύτερο μέρος σκιαγραφεί τρεις απλές παρεμβάσεις που προσφέρουν στην Ευρώπη όλα τα πλεονεκτήματα μιας πραγματικής οικονομικής ενοποίησης χωρίς να χρειάζεται να αναλωθούμε σε συζητήσεις επί συζητήσεων και χρονοβόρες νομοθετικές ή θεσμικές αλλαγές οι οποίες, έτσι κι αλλιώς, θα οδηγούνταν σε αδιέξοδο. Νομίζω ότι αξίζει να συζητηθεί.

Υ.Γ. Η πρόταση αυτή είναι προϊόν μακρών συζητήσεων με τον Stuart Holland, ο οποίος την συνυπογράφει - βλ. εδώ για μία αγγλική έκδοση της ίδιας πρότασης. Ο Stuart διδάσκει οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Coimbra στην Πορτογαλία. Προηγουμένως είχε διατελέσει καθηγητής στα πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Sussex ενώ την δεκαετία 1979-1989 εκλεγόταν συνεχώς βουλευτής στη Βουλή των Κοινοτήτων (Βρετανία). Αν και ηγετικό στέλεχος του Εργατικού Κόμματος, επέλεξε την θέση του Συμβούλου του Προέδρου της Commission Jacques Delors σε μια περίοδο που ετίθεντο τα θεμέλια της ευρωζώνης.

(από το protagon)

.

Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης Συλληφθέντων Λάρισας

http://protobouliapoliton.blogspot.com/

Λάρισα, 8.000 χρόνια ύπαρξης άξιζαν τον κόπο;

.

400.000 Έλληνες να φύγουνε ! Να πάνε αλλού !

Άκουσα σχόλια και διάβασα περιγραφή της συνέντευξης του Στέφανου Μάνου στην εκπομπή “Πρώτη Γραμμή” του ΣΚΑΙ όπου τόνισε την ανάγκη περιορισμού του δημοσίου τομέα κατά 350.000 με 400.000 άτομα.

Διάβασα επίσης την «απάντηση» προς τον κύριο Στέφανο Μάνο από τον Ριχάρδο Σωμερίτη στην εφημερίδα το Βήμα, της 21/11/2010. Στην απάντηση αυτή υπάρχει η εξής παράγραφος :

[ … ] Είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα; 400.000 απολύσεις στο Δημόσιο σημαίνει 400.000 περισσότεροι άνεργοι και συνεπώς ένα νέο βαρύτατο κόστος για τα ασφαλιστικά ταμεία, για το ταμείο ανεργίας, μικρότερα φορολογικά έσοδα, μεγάλες συνέπειες για την αγορά και μια τεράστια δαπάνη για αποζημιώσεις. Σημαίνει ακόμα μέγα θέμα για τις τράπεζες που θα βρεθούν με περισσότερες ακόμα χιλιάδες πελάτες σε πλήρη αδυναμία εξυπηρέτησης των δανείων τους. [ … ]

Όπως βλέπετε τα αντεπιχειρήματα του κυρίου Ριχάρδου περιλαμβάνουν έννοιες όπως «κόστος», «έσοδα», «αγορά», «δαπάνη» αλλά και εφιστάται η προσοχή όλων αφού υπάρχει κίνδυνος να δημιουργηθεί … μέγα θέμα για τις τράπεζες (sic).

Πουθενά στην απάντηση αυτή δεν γίνεται μνεία για την δυστυχία και την απόγνωση στην οποία θα βρεθούν αυτοί οι 400.000 χιλιάδες άνεργοι, δηλαδή περίπου ενάμισι εκατομμύριο Έλληνες πολίτες. Ο ανθρώπινος παράγοντας για φάρους του Πνεύματος όπως ο κος Ριχάρδος και για κολοσσούς της Οικονομίας όπως ο κος Μάνος δεν υφίσταται, δεν συνυπολογίζεται, δεν υπάρχει. Φαίνεται ότι για τους κυρίους αυτούς οι άνθρωποι ξέπεσαν και έγιναν αριθμοί και πως οι αξίες του πολιτισμού αποτελούν ανούσια εφευρήματα ενοχλητικών ονειροπόλων.

Πουθενά δεν συνυπολογίζεται ότι το (επίσημο και πρόσφατα μετρημένο) ποσοστό επί του Εργατικού Δυναμικού των Δημοσίων Υπαλλήλων στην Ελλάδα μαζί με τους υπαλλήλους των ΔΕΚΟ βρίσκεται σε επίπεδα κάτω του 18%, δηλαδή κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Δεν συνυπολογίζεται επίσης ότι οι αποδοχές αυτών των υπαλλήλων είναι ασύγκριτα χαμηλότερες από αυτές των συναδέλφων τους στις χώρες της Ευρωζώνης.

Έτσι λοιπόν, οι βρισκόμενοι στο απυρόβλητο, διάφοροι ιδιοτελείς ή απλώς ανόητοι εκπρόσωποι της Οικονομικής ή της Πολιτικής ελίτ προτείνουν μέτρα και απαντούν ο ένας στον άλλο παίζοντας ανεύθυνα με την χώρα και τις ανθρώπινες ζωές, αποδεικνύοντας πόσο έξω από την πραγματικότητα βρίσκονται και επιβεβαιώνοντας πόσο ρηχό και απάνθρωπο είναι – μαζί με αυτούς – το σύστημα το οποίο υπηρετούν.

.