Επειδή φαίνεται ότι ζούμε σε μεταβατικούς και πολύ ενδιαφέροντες καιρούς και επειδή τα γεγονότα του βόρειου Αφρικανικού τόξου ίσως να μην είναι τόσο απλά όσο φαίνονται, αλλά και σαν συνέχεια της αμέσως προηγούμενης ανάρτησης, σκέφτηκα να μεταφράσω, για να το καταλάβω καλύτερα αλλά και για να το διαβάσετε περισσότερο άνετα, ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Pepe Escobar, δημοσιευμένο στο Aljazeera, που το βρήκα εδώ. Οι ιδέες και οι εκτιμήσεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο συμπίπτουν σχεδόν ολοκληρωτικά με τις δικές μου και γι αυτό η ανακάλυψή του σήμερα το πρωί ήταν μια πραγματικά πολύ ευχάριστη έκπληξη για μένα. Απολαύστε:
Ο «πόλεμος των άστρων» στην Αφρική
Ο Αφρικανικός ‘πόλεμος των άστρων’. Πρόκειται για τον ανταγωνισμό μεταξύ του Africom του Πενταγώνου εναντίον του δικτύου επενδύσεων της Κίνας, το υπέρτατο διακύβευμα δεν είναι άλλο από τις Αφρικανικές πλουτοπαραγωγικές πηγές. Από τους ενεργειακούς πολέμους, στους πολέμους για το νερό. Ο εικοστός πρώτος αιώνας θα καθοριστεί από την λυσσαλέα μάχη διεκδίκησης των τελευταίων διαθέσιμων πόρων του πλανήτη. Η σκακιέρα έχει στηθεί και είναι παγκόσμια. Το διακύβευμα είναι πελώριο. Οι περισσότερες μάχες θα είναι ορατές, ενώ όλες θα είναι κρίσιμες.
Ήδη, ένα ιδιαίτερα περίπλοκο τμήμα του μεγάλου παιχνιδιού για την Ευρασία εκτυλίσσεται στην πλούσια Αφρική. Ξεχωρίζουν τρείς βασικές και αλληλένδετες εξελίξεις στην περιοχή:
1) Η πολιτική ενηλικίωση της Αφρικανικής Ένωσης (African Union – AU) στις αρχές της δεκαετίας του 2000
2) Η επιθετική πολιτική επενδύσεων της Κίνας στην Αφρική με απαρχές περί το 2000
3) Η σύσταση της African Command (Africom), από το Αμερικανικό Πεντάγωνο το 2007
Το Πεκίνο συνειδητοποιεί απόλυτα ότι η Αγγλογαλλικοί βομβαρδισμοί της Λιβύης με την συμμετοχή και την ενίσχυση των ΗΠΑ, πέραν από τις μυριάδες των πολιτικών επιπλοκών που δημιούργησαν, είχαν σαν αποτέλεσμα και την διακινδύνευση των μεγάλων Κινεζικών επενδύσεων αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ, χωρίς να αναφέρουμε και τον εξαναγκασμό σε αποχώρηση (οργανωμένη και ήσυχη) περισσότερων από τριάντα πέντε χιλιάδων Κινέζων που εργάζονταν σε ολόκληρη την Λιβύη. Διακυβεύεται επίσης – ανάλογα με το αποτέλεσμα των επαναδιαπραγματεύσεων για την ενέργεια από μια πιθανή εύπλαστη φιλο-Δυτική Λιβυκή κυβέρνηση – και ένα σημαντικό ποσοστό των Κινεζικών εισαγωγών πετρελαίου που είναι της τάξεως του 3% των συνολικών εισαγωγών πετρελαίου της Κίνας για το 2010.
Αυτός είναι ο λόγος που η China Military, μια εφημερίδα που ανήκει στον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (People Liberation Army – PLA), αλλά και αρκετοί κύκλοι του ακαδημαϊκού Κινεζικού περιβάλλοντος συζητούν πλέον ανοικτά για την προοπτική αλλαγής της Κινεζικής πολιτικής, την ανάγκη δηλαδή να εγκαταλειφθεί η πολιτική χαμηλού προφίλ του προέδρου Deng Xiaoping και να υιοθετηθεί ένα νέο δόγμα υποστήριξης των στρατηγικών Κινεζικών συμφερόντων ανά τον κόσμο, βασισμένο στην επέκταση και εξάπλωση των Κινεζικών ενόπλων δυνάμεων. (η αξία του Κινεζικού αμυντικού μηχανισμού ξεπερνά ήδη το 1 τρισεκατομμύριο ευρώ).
Σταθμίστε τώρα μια τέτοια προοπτική, ρίχνοντας μια περισσότερο εξεταστική ματιά στην στρατηγική της Africom η οποία προβάλει πλέον ως η κρυμμένη μεν αλλά καταφανής σε όλους ατζέντα που περιλαμβάνει τις ενεργειακές επιδιώξεις της Δύσης στην περιοχή αλλά και μια πάγια προσπάθεια απομόνωσης της Κίνας από την Βόρεια Αφρική.
Μια πρόσφατη έκθεση με τίτλο «Η νέα στρατηγική ασφάλειας της Κίνας στην Αφρική» (China's New Security Strategy in Africa) στην ουσία προδίδει τους φόβους του Πενταγώνου μπροστά στην προοπτική αποστολής δυνάμεων από τον PLA όπου αυτό χρειάζεται, ώστε να προστατεύονται πλέον με αυτόν τον τρόπο τα Κινεζικά συμφέροντα. Δεν πρόκειται βέβαια αυτό να συμβεί στην Λιβύη. Δεν φαίνεται να συμβαίνει ούτε στο Σουδάν. Όμως οι πιθανότητες αλλάζουν όσο κατεβαίνουμε νοτιότερα.
Ανακατωσούρης είναι το όνομά μου
Στην πραγματικότητα το Πεντάγωνο ανακατεύεται στα Αφρικανικά ζητήματα για περισσότερο από μισό αιώνα. Σύμφωνα με μια μελέτη από το Αμερικανικό Congressional Research Service αυτό έχει συμβεί όχι λιγότερες από σαράντα έξι φορές πριν από τον παρόντα Λιβυκό εμφύλιο. Μεταξύ άλλων κατορθωμάτων, το Πεντάγωνο επένδυσε σε μια βάρβαρη μεγάλης κλίμακας εισβολή στη Σομαλία και υποστήριξε το διαβόητο καθεστώς, υπεύθυνο για γενοκτονίες και άλλα εγκλήματα στη Ρουάντα. Η κυβέρνηση του Bill Clinton κυριολεκτικά εξαπέλυσε την κόλαση στην Λιβερία, Γκαμπόν, Κονγκό και Σιέρα Λεόνε, βομβάρδισε το Σουδάν και έστειλε «συμβούλους» στην Αιθιοπία που υποστήριξαν την «πρωτοβουλία» του εκεί καθεστώτος για την αρπαγή ενός τμήματος της Σομαλίας (με την ευκαιρία να πούμε ότι η Σομαλία βρίσκεται σε πόλεμο για περισσότερο από 20 χρόνια). Η Εθνική Στρατηγική Ασφάλειας (National Security Strategy - NSS) του 2002 που υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση Bush είναι σαφής και κατηγορηματική: «Η Αφρική αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα για τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».
Ο εφτάψυχος και ατέλειωτος «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» είναι απλώς μία πλευρά της τεράστιας Αμερικανικής μιλιταριστικής ατζέντας η οποία υποστηρίζει υποτακτικά καθεστώτα, στήνει στρατιωτικές βάσεις και εκπαιδεύει μισθοφόρους. Όλο αυτό, στην γλώσσα του Πενταγώνου, ονομάζεται «συνεταιριστική σύμπραξη». Η Africom έχει κάποιας μορφής «συνεργασία» μέσω αμοιβαίων συμφωνιών, με τις περισσότερες από τις πενήντα τρείς χώρες της Αφρικής χωρίς να αναφέρουμε διάφορα ασαφή και σκοτεινά πολυμερή σχήματα όπως το West African Standby Force ή το Africa Partnership Station. Αμερικανικές πολεμικές επιχειρήσεις διεξήχθησαν στο έδαφος σχεδόν κάθε αφρικανικού έθνους, εκτός από εκείνα που συνορεύουν με τη Μεσόγειο.
Οι εξαιρέσεις ήταν η Ακτή Ελεφαντοστού, το Σουδάν, η Ερυθραία και η Λιβύη. Η Ακτή Ελεφαντοστού είναι τώρα τελειωμένη υπόθεση (σ.τ.μ. ο αρθογράφος εννοεί την πρόσφατη επέμβαση του Γαλλικού στρατού και την βίαιη επιβολή του Ουατάρα ως προέδρου της χώρας). Το ίδιο ισχύει και για το νότιο Σουδάν. Η Λιβύη ίσως να είναι η επόμενη. Οι μόνες χώρες που έμειναν τώρα για να «ασχοληθεί» μαζί τους το Africom είναι Ερυθραία και η Ζιμπάμπουε. Η φήμη του Africom στην Αφρική δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί εξαιρετική - οι Τυνήσιες και Αιγυπτιακές ηγεσίες της μεγάλης αραβικής εξέγερσης του 2011 το έπιασαν στον ύπνο. Αυτοί οι «συνέταιροι» στο κάτω – κάτω είχαν επιφορτιστεί με σημαντικό ρόλο όσον αφορά την επιτήρηση της Νότιας Μεσογείου και της Ερυθράς Θάλασσας.
Η πλευρά της Λιβύης παρουσιάζει τώρα ενδιαφέρουσες δυνατότητες: ένας εύκολα απομακρυνόμενος δικτάτωρ, ένα εύπλαστο μετά-Καντάφι καθεστώς-μαριονέττα, μια ζωτικής σημασίας στρατιωτική βάση για το Africom, άφθονο καλής ποιότητας και φθηνό πετρέλαιο και η πιθανότητα οριστικής απώθησης της Κίνας από την Λιβύη. Έτσι λοιπόν, κατά την διάρκεια της θητείας της κυβέρνησης Ομπάμα, το Africom άρχισε τον πρώτο του Αφρικανικό πόλεμο. Ο διοικητής του Africom στρατηγός Carter Ham το έθεσε ως εξής: «Ολοκληρώσαμε, χωρίς καμία προετοιμασία η προειδοποίηση, μια δύσκολη επιχείρηση στην Λιβύη και … μεταβιβάσαμε αυτήν την επιχείρηση στο NATO».
Αυτό μας οδηγεί στο επόμενο βήμα, η Africom θα μοιραστεί ότι πλεονέκτημα, υλικό ή προσωπικό έχει με το NATO. Στην πραγματικότητα Africom και NATO είναι ένα και το αυτό, ας μην ξεχνάμε ότι το Πεντάγωνο είναι μια πραγματική Λερναία Ύδρα. Από την πλευρά του το Πεκίνο βλέπει την Μεσόγειο να μετατρέπεται σε μια Νατοϊκή λίμνη (ο νέο-αποικισμός επανέρχεται κυρίως μέσω Γαλλίας και Αγγλίας), την Αφρική να στατιωτικοποιείται μέσω του Africom και τα Κινεζικά συμφέροντα να βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο.
Το δόλωμα του ChinAfrica
Μια από τις τελευταίες κρίσιμες φάσεις της παγκοσμιοποίησης - που μπορούμε ίσως να την ονομάσουμε «ChinAfrica» - ολοκληρώθηκε με τρόπο σχεδόν σιωπηλό και αόρατο, τουλάχιστον για τα δυτικά μάτια. Την τελευταία δεκαετία η Αφρική έγινε για την Κίνα η νέα Άγρια Δύση (Far West). Τα επικών μεγεθών πλήθη των Κινέζων εργατών και επιχειρηματιών που ανακάλυπταν μεγάλες άδειες, παρθένες εκτάσεις καθώς και άγρια συγκεχυμένα συναισθήματα που κυμαίνονταν σε όλο το εύρος από τον εξωτισμό έως την απόρριψη και από τον ρατσισμό έως την υπέρτατη περιπέτεια, μπορεί να εξάψουν την φαντασία οποιουδήποτε. Το Κινεζικό στοιχείο διαπέρασε το συλλογικό υποσυνείδητο της Αφρικής, έκανε τον Αφρικανό να ονειρευτεί ότι η Κίνα – η μεγάλη παγκόσμια δύναμη – θα μπορούσε να κάνει θαύματα μετατρέποντας τα όνειρα σε πραγματικότητα, κι αυτό, πολύ μακριά από τις δικές της ακτές.
Για την Αφρική, αυτό το «σύνδρομο της έλξης των αντιθέτων» αποτέλεσε μια μεγάλη ώθηση μετά την απο-αποικιοποίηση της δεκαετίας του 60 και το φρικτό ανακάτεμα που την ακολούθησε.
Η Κίνα έστρωσε δρόμους και νέες σιδηροτροχιές, έχτισε φράγματα σε Κονγκό, Σουδάν και Αιθιοπία, εγκατέστησε σε ολόκληρη σχεδόν την Αφρική οπτικές ίνες, άνοιξε σχολεία και ορφανοτροφεία και – λίγο πριν από την εξέγερση της πλατείας Tahrir – ήταν έτοιμη να συνδράμει την Αίγυπτο στην επανέναρξη του ειρηνικού της πυρηνικού προγράμματος (σ.τ.μ. ο αρθρογράφος εννοεί παραγωγή ενέργειας και ιατρικές εφαρμογές). Ο λευκός άνθρωπος στην Αφρική υπήρξε, κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, αλαζόνας και ακατάδεχτος. Οι Κινέζοι όμως συμπεριφέρθηκαν με ταπεινοφροσύνη, με κουράγιο, όντας αποτελεσματικοί αλλά και ευγενείς. Έτσι η Κίνα έγινε γρήγορα όχι μόνο ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αφρικής, μπροστά από την Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και η κύρια πηγή ξένων επενδύσεων. Είναι εντυπωσιακό (σ.τ.μ. ή απογοητευτικό;) ότι το καλύτερο που μπόρεσε να κάνει η Δύση ώστε να ισορροπήσει ή να εξουδετερώσει αυτό τον γεωπολιτικό σεισμό ήταν απλώς να χρησιμοποιήσει – ακολουθώντας την πεπατημένη - τα στρατιωτικά μέσα.
Το Κινεζικό μοντέλο εξωτερικού εμπορίου, βοήθειας και επενδύσεων (χωρίς να αναφέρουμε το γιγαντιαίας κλίμακας Κινεζικό μοντέλο εσωτερικών επενδύσεων σε υποδομές, με βάση τον κρατικό δανεισμό) έκανε την Αφρική να ξεχάσει την Δύση καθώς ενισχύεται δραματικά η στρατηγική σημασία της για την παγκόσμια οικονομία.
Γιατί μια Αφρικανική κυβέρνηση να βασιστεί στις ιδεολογικά φορτισμένες «ρυθμίσεις» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας όταν η Κίνα δεν συνδέει πολιτικούς όρους με τις δραστηριότητές της και σέβεται απόλυτα την κυριαρχία των κρατών με τα οποία συνεργάζεται - πράγμα που για το Πεκίνο αποτελεί την πλέον σημαντική αρχή της διεθνούς νομιμότητας;
Επιπρόσθετα, η Κίνα, ιστορικά, δεν μεταφέρει καμιά «βαλίτσα» με αποικιοκρατικές συμπεριφορές στην Αφρική. Στην πραγματικότητα, μεγάλα τμήματα της Αφρικανικής Ηπείρου απέρριψαν το Δυτικό «λογότυπο» της θεραπείας του σοκ και αντ’ αυτού αγκάλιασαν την Κίνα.
Όπως ήταν επόμενο, οι Δυτικές ελίτ δεν είναι καθόλου ευχαριστημένες απ’ αυτό. Το Πεκίνο βλέπει πλέον καθαρά ότι στα ευρύτερα πλαίσια του μεγάλου παιχνιδιού της Ευρασίας το Πεντάγωνο αποφάσισε να εκκινήσει έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο με την Κίνα σε όλο το εύρος της Αφρικανικής Ηπείρου, χρησιμοποιώντας κάθε διαθέσιμο βρώμικο τέχνασμα, από τις σκοτεινές «συμμαχίες» μέχρι το τεχνητό χάος.
Η Κινεζική ηγεσία στο Πεκίνο ψύχραιμα και σιωπηλά παρατηρεί την γενική κατάσταση (is silently observing the waters). Προς το παρόν η μετριοπαθής πολιτική του Μικρού Τιμονιέρη Deng υπερισχύει. Όμως, το Πεντάγωνο είναι καλύτερα να συμμορφωθεί πριν να είναι αργά.
Αυτό που πραγματικά μπορεί να προσφέρει η Κίνα στην Αφρική είναι να την βοηθήσει να καταλάβει την θέση που της αξίζει και της αντιστοιχεί στο παγκόσμιο στερέωμα και μάλιστα στο άμεσο μέλλον.
Στα μάτια των ίδιων των Αφρικανών, αυτή η προοπτική είναι πολύ ισχυρότερη από κάθε πύραυλο Tomahawk.
Ο Pepe Escobar ( pepeasia@yahoo.com ) είναι περιοδεύων ανταποκριτής για το Asia Times (www.atimes.com ). Το τελευταίο του βιβλίο είναι το “Obama Does Globalistan” – Nimble Books, 2009)
.
