Τρίτη 15 Φεβρουαρίου 2011

Καστοριάδης - Η ιδέα της επανάστασης


Ζούμε (μιλώ για τις πλούσιες δυτικές κοινωνίες) υπό καθεστώτα φιλελεύθερης ολιγαρχίας, που σίγουρα είναι πολύ προτιμότερα, από υποκειμενική και πολιτική άποψη, απ’ ότι υπάρχει αλλού στον πλανήτη. Τα καθεστώτα αυτά δεν γεννηθήκαν αυτόματα και αυθόρμητα, ούτε από την καλή θέληση των προηγούμενων κυριάρχων στρωμάτων, αλλά μέσω κοινωνικό-ιστορικών κινημάτων πολύ πιο ριζοσπαστικών, των οποίων είναι κατάλοιπα ή υποπροϊόντα (η Γαλλική επανάσταση είναι ένα παράδειγμα).

Τα κινήματα αυτά τα ίδια θα ήταν αδύνατα, αν δεν είχαν συνοδευτεί από την ανάδυση (‘αποτέλεσμα’ συγχρόνως και ‘αίτιο’) ενός νέου ανθρωπολογικού τύπου άτομου, ας πούμε, για να πάμε γρήγορα, του δημοκρατικού ατόμου: πράγμα που συνιστά τη διάφορα ανάμεσα σ’ έναν αγρότη του Παλαιού καθεστώτος και σε έναν Γάλλο πολίτη της σήμερον, ανάμεσα σ’ έναν υπήκοο του τσάρου και σε έναν Άγγλο ή Αμερικανό πολίτη.

Δίχως αυτό τον τύπο ατόμου, ακριβέστερα δίχως έναν αστερισμό τέτοιων τύπων… η φιλελεύθερη κοινωνία δε μπορεί να λειτουργήσει. Μου φαίνεται τώρα πρόδηλο ότι η σημερινή κοινωνία δεν είναι πια ικανή να τους αναπαράγει. Παράγει ουσιαστικά πλεονέκτες, φρουρούμενους και κομφορμιστές…

…Ο τύπος του ανθρώπου με την ανεξάρτητη κρίση και το ενδιαφέρον για τα ζητήματα γενικής εμβέλειας… επαναμφισβητειται σήμερα. Δεν λέω ότι έχει εξαφανιστεί πλήρως. Αλλά αντικαθίσταται βαθμιαία και γρήγορα από έναν άλλο τύπο ατόμου, επικεντρωμένο στην κατανάλωση και στην απόλαυση, απαθή μπροστά στις γενικές υποθέσεις, κυνικό στη σχέση του με την πολιτική, τις περισσότερες φόρες ηλιθίως επιδοκιμάζοντα και κομφορμιστή. Δεν βλέπουμε ότι ζούμε σε μια εποχή βαθιού και γενικευμένου κομφορμισμού…

…Πρέπει να διερωτηθούμε (πράγμα που δεν κάνουν οι υμνωδοί του περιρρέοντος ψευδό-ατομικισμού) ποιου τύπου κοινωνίας μπορεί να είναι φορέας ο σύγχρονος άνθρωπος; Σε τι θα επέτρεπε η ψυχολογική του δομή στους δημοκρατικούς θεσμούς να λειτουργήσουν; …ποιο είναι το όραμα του για το μέλλον της κοινωνίας; Όλα αυτά σχηματίζουν μια μάζα δίχως μπούσουλα, που ζει μέρα με τη μέρα, δίχως ορίζοντα ― όχι μια κριτική-ανακλαστική / στοχαστική συλλογικότητα…

…Οι σημερινοί πολιτικοί θεσμοί δεν έχουν μήπως ως υλικότητα να απομακρύνουν τους πολίτες από τις δημοσιές υποθέσεις και να τους πείσουν ότι είναι ανίκανοι να ασχολούνται με αυτές; Καμιά σοβαρή ανάλυση δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι τα καθεστώτα που αυτοανακηρύσσονται δημοκρατικά είναι στην πραγματικότητα αυτό που κάθε κλασικός πολίτικος φιλόσοφος θα ονόμαζε καθεστώτα ολιγαρχίας.

Ένα ισχνότατο στρώμα της κοινωνίας κυριαρχεί και κυβερνά. Διαλέγει τους διαδόχους του. Ασφαλώς είναι φιλελεύθερο (περισσότερο ή λιγότερο…) και επικυρώνεται κάθε πέντε ή επτά χρονιά από την ψήφο του λαού. Αν το κυβερνών κλάσμα αυτής της ολιγαρχίας υπερβάλλει πολύ, θα αντικατασταθεί ― από το άλλο κλάσμα της ολιγαρχίας, που είναι ολοένα και περισσότερο όμοιο με το πρώτο. Εξ ου και η εξαφάνιση κάθε πραγματικού περιεχομένου μέσα στην αντίθεση της ‘αριστεράς’ και της ‘δεξιάς’. Το απίστευτο κενό των σημερινών πολιτικών λόγων αντικατοπτρίζει αυτήν την κατάσταση, όχι γενετικές μεταλλαγές…

…Αύτη η ιδία η κοινωνία στην οποία ζούμε διακηρύσσει αρχές ― ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη ― τις οποίες παραβιάζει ή εκτρέπει και παραμορφώνει κάθε μέρα. Λέω ότι η ανθρωπότητα μπορεί να κάνει καλύτερα πράγματα, ότι είναι ικανή να ζήσει κάτω από μια άλλη κατάσταση, την κατάσταση της αυτοκυβέρνησης. Υπό τις συνθήκες της σύγχρονης εποχής, οι μορφές της αυτοκυβέρνησης μένουν ασφαλώς να βρεθούν, καλύτερα: να δημιουργηθούν…

.

Φάτε το μέλλον


( ένα σύντομο άρθρο του Paul Krugman στους New York Times που μάλλον φωτογραφίζει τα πολιτικά ήθη και έθιμα των όψιμων «ρεπουμπλικάνων» της δικής μας πράσινης κυβέρνησης του πράσσειν αλόγως )

Την περασμένη Παρασκευή, οι Ρεπουμπλικάνοι κατέθεσαν στη Βουλή των Αντιπροσώπων την πρότασή τους για άμεσες περικοπές στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Αντίθετα από ό,τι συνηθίζουν δεν συνόδευσαν την πρόταση με ένα «πιασάρικο» σύνθημα. Έτσι θα ήθελα να προτείνω ένα που ταιριάζει στην περίσταση: Φάτε το μέλλον.

Θα εξηγήσω τί εννοώ σε ένα λεπτό. Πρώτα, ας μιλήσουμε λίγο για τον δίλημμα το οποίο αντιμετωπίζουν οι Ρεπουμπλικάνοι.
Τα στελέχη αυτού του κόμματος αρέσκονται να ισχυρίζονται ότι οι ενδιάμεσες εκλογές τους έδωσαν την εντολή για μεγάλες περικοπές στις κυβερνητικές δαπάνες. Κάποιοι από εμάς πιστεύουμε ότι οι εκλογές δεν είχαν τόσο να κάνουν με τις δαπάνες, όσο με την σταθερά υψηλή ανεργία, αλλά όπως και αν έχει το πράγμα, αυτό που έχει σημασία να καταλάβουμε είναι ότι αν και πολλοί ψηφοφόροι λένε ότι θέλουν λιγότερες δαπάνες, φαίνεται ότι αυτό που θέλουν στην πραγματικότητα είναι να μειωθούν οι δαπάνες για τους άλλους.

Αυτό είναι το δίδαγμα από μια νέα δημοσκόπηση του Pew Research Center, στην οποία αμερικανοί ερωτήθηκαν αν τάσσονται υπέρ ή κατά της μείωσης των δαπανών σε διάφορους τομείς. Φαίνεται λοιπόν ότι θέλουν μεγαλύτερες, όχι μικρότερες, δαπάνες για τα περισσότερα πράγματα, όπως για την Παιδεία και την Υγεία. Και είναι διχασμένοι 50-50 όσον αφορά στις δαπάνες για τα επιδόματα προς τους ανέργους και - έκπληξη - για την άμυνα.
Το μόνο πράγμα που είναι σαφές ότι επιθυμούν να μειωθεί είναι η εξωτερική βοήθεια, η οποία οι περισσότεροι αμερικανοί πιστεύουν, λανθασμένα, ότι αποτελεί μεγάλο μέρος του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού.

Ποιά είναι η απάντηση που προτείνουν οι Ρεπουμπλικάνοι; Θυσιάστε το μέλλον για άμεση ικανοποίηση στο παρόν. Επικεντρώστε τις περικοπές σε προγράμματα τα οφέλη των οποίων δεν είναι άμεσα. Το τίμημα που θα πληρώσουμε στο τέλος θα είναι τεράστιο - αλλά προς το παρόν, η εκλογική τους βάση θα είναι ευχαριστημένη.

Σε έναν καλύτερο κόσμο, οι πολιτικοί θα μιλούσαν στους ψηφοφόρους σαν να ήταν ενήλικες. Θα τους εξηγούσαν ότι για να επιλυθεί το μακροπρόθεσμο πρόβλημα του ελλείμματος στον προϋπολογισμό θα χρειαστούν δύο πράγματα: να μειωθεί το κόστος για τις υπηρεσίας υγείας και να αυξηθούν, ρεαλιστικά, οι φόροι για να χρηματοδοτηθούν τα προγράμματα τα οποία επιθυμούν πραγματικά οι αμερικανοί.

Αλλά οι Ρεπουμπλικάνοι δεν μπορούν φυσικά να το πουν αυτό: αρνούνται να παραδεχθούν ότι μπορεί να υπάρξει έστω και μία φορά ανάγκη για αύξηση των φόρων. Και έτσι έπρεπε να βρουν κάτι σαν την πρόταση της Παρασκευής, ένα σχέδιο που θα εξοικονομήσει εξαιρετικά λίγα χρήματα στο παρόν και θα κάνει πολύ μεγάλο κακό στο μέλλον.

πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ
.

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails