Το ζήτημα της εξέλιξης του παγκόσμιου πληθυσμού είναι από τα σοβαρότερα και περισσότερο κρίσιμα θέματα που έχουν άμεση επίπτωση στον προγραμματισμό και τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές των κρατών.
Το θέμα είχε δύο εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις που είναι απόλυτα συναφείς εκ’ του αποτελέσματος. Αναφέρομαι για την περίπτωση της Δύσης στην πτώση της γεννητικότητας (fertility), δηλαδή αριθμό παιδιών ανά γυναίκα, που προέκυψε αυτόματα σχεδόν λόγω μιας σειράς κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών παραγόντων. Αναφέρομαι επίσης στην περίπτωση των κρατικών μέτρων της Κίνας για μείωση της γεννητικότητας τα οποία ενώ στην αρχή φάνηκε ότι αποδίδουν στην πραγματικότητα και μάλιστα σε μεσοπρόθεσμη προβολή, δεν κατέληξαν σε πραγματικό έλεγχο του υψηλού σχετικά ρυθμού αύξησης του πληθυσμού αυτής της χώρας.
Μάλιστα στην περίπτωση της Κίνας υπήρξε πολλή και έντονη κριτική - κυρίως έξω από την χώρα - για τον κοινωνικά και ανθρωπιστικά αποδεκτό χαρακτήρα των μέτρων.
Το ζήτημα του ‘υπερπληθυσμού’ έγινε επίσης αντικείμενο μελέτης και από τις ανά τον κόσμο οικολογικές οργανώσεις οι οποίες πρόσθεσαν επί πλέον παραμέτρους στο ζήτημα. Οι παράμετροι αυτοί ήταν αφ’ ενός η προβλεπόμενη ανεπάρκεια πόρων του πλανήτη ώστε να υποστηριχθεί η πιθανή έκρηξη του πληθυσμού και αφ΄ ετέρου η καταστροφή που θα προέκυπτε στο περιβάλλον από τις αλματωδώς και εκτός ελέγχου αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες του πληθυσμού.
Σήμερα για πολλούς λόγους είμαστε πολύ πιο επιφυλακτικοί σε τέτοιου είδους ‘ανατριχιαστικές’ προβλέψεις και η κοινή γνώμη αποστασιοποιείται από τις τυπικές υπερβολές αυτού του είδους. Η εμμονή του οικολογικού κινήματος σε άκαμπτες / ξεπερασμένες θέσεις και η προσπάθεια προσεταιρισμού της κοινής γνώμης με φανταιζί και υπερβολικές ιδέες (όπως για παράδειγμα ότι κινδυνεύουμε από σοβαρή έλλειψη νερού σε έναν πλανήτη όπου το 75% της επιφάνειάς του είναι υδάτινη) δεν έκανε καθόλου καλό στο κύρος του.
Αλλά ακόμη και στο ζήτημα της εξέλιξης του πληθυσμού – για να επανέλθω στο θέμα μας – οι κακές προβλέψεις φαίνεται να διαψεύδονται.
Στο προηγούμενο διάγραμμα φαίνεται η προβολή εξέλιξης του πληθυσμού μέχρι το 2050 όπου οι μετριοπαθείς εκτιμήσεις κυμαίνονται στο επίπεδο των 9 δισεκατομμυρίων ανθρώπων (σήμερα ο πληθυσμός είναι ελάχιστα λιγότερο από επτά δισεκατομμύρια).
Φαίνεται λοιπόν ότι οι φόβοι και οι υπερβολικές ‘προβολές’ στο μέλλον διαψεύδονται. Η πρόσβαση όλο και μεγαλύτερων πληθυσμών στις σύγχρονες ‘ευκολίες’ του πολιτισμού μας όπως ανετότερες συνθήκες ζωής, πρόσβαση σε σοβαρή ιατρική περίθαλψη αλλά και άλλα λιγότερο προφανή δεδομένα οδηγούν σε θεαματική αύξηση του προσδόκιμου ζωής αλλά ταυτόχρονα παρατηρούμε απότομη και δραματική πτώση στην γεννητικότητα των πληθυσμών. Αυτή η δραστική μείωση της γεννητικότητας χρειάζεται λεπτομερή έρευνα σε πολλές κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές παραμέτρους για να εξηγηθεί αλλά σε κάθε περίπτωση λειτουργεί σαν ένα ‘δίχτυ’ προστασίας του ανθρώπου από την σκοτεινή προοπτική του ανεξέλεγκτου υπερπληθυσμού.
Ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι οι δείκτες γεννητικότητας φαίνεται να ελαχιστοποιούνται σε όλο το εύρος των πληθυσμών του πλανήτη και να εμφανίζουν ομοιομορφία ακόμη και σε απόλύτες τιμές σε όλα τα μήκη και α πλάτη μετά το 2100 !
Ο μέσος όρος ζωής φαίνεται ότι επίσης θα εμφανίζει ομοιομορφία και εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει ελαφρά τα 100 χρόνια μετά το 2150.
Η κατανομή του πληθυσμού ανά περιοχή στον πλανήτη φαίνεται παρακάτω και εμφανίζει μιά σταθεροποιημένη κατανομή μετά το 2100. Βέβαια το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού βρίσκεται εκεί που θα ανθούν οι τεράστιες οικονομίες : στην Ασία ! (η οικονομία της Κίνας θα είναι ίση ή ελαφρά μεγαλύτερη από αυτή των ΗΠΑ πριν από το 2020).
Σκεφτόμουν για κάμποσο καιρό να φτιάξω ένα post για αυτό το ιδιαίτερα ενδιαφέρον θέμα, που όμως να είναι περιεκτικό, σχετικά μικρό και ελάχιστα κουραστικό. Ελπίζω να τα κατάφερα. Άλλωστε κάθε κριτική, διόρθωση, συμπλήρωση ή αντίθετη άποψη την καλωσορίζω εκ’ των προτέρων.
Τα περισσότερα στοιχεία τα βρήκα στον ιστότοπο των Ηνωμένων Εθνών http://www.unpopulation.org/ και κυρίως από την έκθεση ‘World Population to 2300” και τις τελευταίες αναθεωρήσεις.
.
Το θέμα είχε δύο εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις που είναι απόλυτα συναφείς εκ’ του αποτελέσματος. Αναφέρομαι για την περίπτωση της Δύσης στην πτώση της γεννητικότητας (fertility), δηλαδή αριθμό παιδιών ανά γυναίκα, που προέκυψε αυτόματα σχεδόν λόγω μιας σειράς κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών παραγόντων. Αναφέρομαι επίσης στην περίπτωση των κρατικών μέτρων της Κίνας για μείωση της γεννητικότητας τα οποία ενώ στην αρχή φάνηκε ότι αποδίδουν στην πραγματικότητα και μάλιστα σε μεσοπρόθεσμη προβολή, δεν κατέληξαν σε πραγματικό έλεγχο του υψηλού σχετικά ρυθμού αύξησης του πληθυσμού αυτής της χώρας.
Μάλιστα στην περίπτωση της Κίνας υπήρξε πολλή και έντονη κριτική - κυρίως έξω από την χώρα - για τον κοινωνικά και ανθρωπιστικά αποδεκτό χαρακτήρα των μέτρων.
Το ζήτημα του ‘υπερπληθυσμού’ έγινε επίσης αντικείμενο μελέτης και από τις ανά τον κόσμο οικολογικές οργανώσεις οι οποίες πρόσθεσαν επί πλέον παραμέτρους στο ζήτημα. Οι παράμετροι αυτοί ήταν αφ’ ενός η προβλεπόμενη ανεπάρκεια πόρων του πλανήτη ώστε να υποστηριχθεί η πιθανή έκρηξη του πληθυσμού και αφ΄ ετέρου η καταστροφή που θα προέκυπτε στο περιβάλλον από τις αλματωδώς και εκτός ελέγχου αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες του πληθυσμού.
Σήμερα για πολλούς λόγους είμαστε πολύ πιο επιφυλακτικοί σε τέτοιου είδους ‘ανατριχιαστικές’ προβλέψεις και η κοινή γνώμη αποστασιοποιείται από τις τυπικές υπερβολές αυτού του είδους. Η εμμονή του οικολογικού κινήματος σε άκαμπτες / ξεπερασμένες θέσεις και η προσπάθεια προσεταιρισμού της κοινής γνώμης με φανταιζί και υπερβολικές ιδέες (όπως για παράδειγμα ότι κινδυνεύουμε από σοβαρή έλλειψη νερού σε έναν πλανήτη όπου το 75% της επιφάνειάς του είναι υδάτινη) δεν έκανε καθόλου καλό στο κύρος του.
Αλλά ακόμη και στο ζήτημα της εξέλιξης του πληθυσμού – για να επανέλθω στο θέμα μας – οι κακές προβλέψεις φαίνεται να διαψεύδονται.
Στο προηγούμενο διάγραμμα φαίνεται η προβολή εξέλιξης του πληθυσμού μέχρι το 2050 όπου οι μετριοπαθείς εκτιμήσεις κυμαίνονται στο επίπεδο των 9 δισεκατομμυρίων ανθρώπων (σήμερα ο πληθυσμός είναι ελάχιστα λιγότερο από επτά δισεκατομμύρια).
Φαίνεται λοιπόν ότι οι φόβοι και οι υπερβολικές ‘προβολές’ στο μέλλον διαψεύδονται. Η πρόσβαση όλο και μεγαλύτερων πληθυσμών στις σύγχρονες ‘ευκολίες’ του πολιτισμού μας όπως ανετότερες συνθήκες ζωής, πρόσβαση σε σοβαρή ιατρική περίθαλψη αλλά και άλλα λιγότερο προφανή δεδομένα οδηγούν σε θεαματική αύξηση του προσδόκιμου ζωής αλλά ταυτόχρονα παρατηρούμε απότομη και δραματική πτώση στην γεννητικότητα των πληθυσμών. Αυτή η δραστική μείωση της γεννητικότητας χρειάζεται λεπτομερή έρευνα σε πολλές κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές παραμέτρους για να εξηγηθεί αλλά σε κάθε περίπτωση λειτουργεί σαν ένα ‘δίχτυ’ προστασίας του ανθρώπου από την σκοτεινή προοπτική του ανεξέλεγκτου υπερπληθυσμού.
Ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι οι δείκτες γεννητικότητας φαίνεται να ελαχιστοποιούνται σε όλο το εύρος των πληθυσμών του πλανήτη και να εμφανίζουν ομοιομορφία ακόμη και σε απόλύτες τιμές σε όλα τα μήκη και α πλάτη μετά το 2100 !
Ο μέσος όρος ζωής φαίνεται ότι επίσης θα εμφανίζει ομοιομορφία και εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει ελαφρά τα 100 χρόνια μετά το 2150.
Η κατανομή του πληθυσμού ανά περιοχή στον πλανήτη φαίνεται παρακάτω και εμφανίζει μιά σταθεροποιημένη κατανομή μετά το 2100. Βέβαια το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού βρίσκεται εκεί που θα ανθούν οι τεράστιες οικονομίες : στην Ασία ! (η οικονομία της Κίνας θα είναι ίση ή ελαφρά μεγαλύτερη από αυτή των ΗΠΑ πριν από το 2020).
Σκεφτόμουν για κάμποσο καιρό να φτιάξω ένα post για αυτό το ιδιαίτερα ενδιαφέρον θέμα, που όμως να είναι περιεκτικό, σχετικά μικρό και ελάχιστα κουραστικό. Ελπίζω να τα κατάφερα. Άλλωστε κάθε κριτική, διόρθωση, συμπλήρωση ή αντίθετη άποψη την καλωσορίζω εκ’ των προτέρων.
Τα περισσότερα στοιχεία τα βρήκα στον ιστότοπο των Ηνωμένων Εθνών http://www.unpopulation.org/ και κυρίως από την έκθεση ‘World Population to 2300” και τις τελευταίες αναθεωρήσεις.
.
