Άλλοι τρόποι, νέοι δρόμοι

Είχα γράψει από τα μέσα του ‘13 ένα παρόμοιο με το παρακάτω κείμενο που διασκεύασα ελαφρά σήμερα και το καταθέτω ως, αιρετική αν θέλετε, επετειακή αναφορά.

Ίσως να μην είναι χωρίς ιστορικό προηγούμενο, παραμένει όμως ψυχρή και σκοτεινή η ανυποχώρητη εμμονή των εκπροσώπων του νέο-φιλελευθερισμού στην καταστροφή του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Κράτους, στην καταστολή και στον αυταρχισμό. Είναι πολύ πιθανόν λοιπόν η αριστερά και τα κοινωνικά κινήματα να αντιμετωπίσουν καταστάσεις άμεσης σύγκρουσης όπως αυτές που έχουν εκτυλιχθεί τα τελευταία χρόνια  στο κέντρο της Αθήνας και σε μεγάλες πόλεις ή και ακόμα χειρότερες. Ό,τι έχουμε δει μέχρι στιγμής είναι η ασυδοσία των οργάνων καταστολής, η επικίνδυνη ακόμη και προς την ίδια τη ζωή συμπεριφορά, η συκοφαντία, τυφλές και άδικες προσαγωγές, συλλήψεις, παράνομες και άδικες προφυλακίσεις και καταδίκες.

Ποια άλλη προοπτική μπορεί να προσφέρουν τα κινήματα στους πολίτες που συγκρούονται με τους μηχανισμούς καταστολής εκτός από το να επιστρέφουν αυτοί κλαμένοι και δαρμένοι στο σπίτι τους; Ποια είναι η θέση της αριστεράς και πως αντιμετωπίζει πρακτικά (αλλά και στην θεωρία του) αυτό το ζήτημα;

Αξίζει να διερευνηθούν τα μέσα και οι διαδικασίες μέσα από τις οποίες τα κινήματα και η αριστερά ως το πιο οργανωμένο τμήμα τους, θα μπορέσουν να υποστηρίξουν θεσμικά και στην πράξη τους πολίτες. Η πλήρης και πολύπλευρη νομική προστασία, η διεθνής δικτύωση και η καλύτερη οργάνωση των διαδηλώσεων είναι ίσως κάποιες από τις προτάσεις. Ίσως αρκούν ίσως και όχι Τι άλλα μέσα μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να περιφρουρηθεί η ασφάλεια και να διατηρηθεί η αξιοπρέπεια του πολίτη που διαμαρτύρεται, του αριστερού που συγκρούεται; Πως μπορούν άραγε να βοηθηθούν οι πολίτες ώστε να γυρίζουν στο σπίτι τους μετά από μια συγκέντρωση, πορεία ή διαμαρτυρία με την αίσθηση της νίκης και όχι με την αίσθηση της ήττας;

Για μένα το ερώτημα είναι αναπάντητο και ο προβληματισμός κλιμακώνεται μέχρι που να φτάσει στην αμφισβήτηση των ίδιων των μορφών διαμαρτυρίας και σύγκρουσης που ακολουθούνται έως και σήμερα. Η συντηρητική μεταστροφή από τη δεκαετία του ’70 και η πλήρης εξάλειψη του αντίπαλου δέους τις δεκαετίες του ’80 και ’90 έκαναν το δυτικό καπιταλισμό απρόσβλητο στις παραδοσιακές «μορφές πάλης». Αδιάφορο ακόμη και στην απώλεια ζωής και ικανότατο στο να υποστηρίζει θεσμικά αλλά και με την προπαγάνδα την ατιμωρησία και το ασύδοτο των πανίσχυρων πλέον μηχανισμών καταστολής(*).

Ένα πολύ μεγάλο κομμάτι τις νεολαίας που δραστηριοποιείται σε εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και αντίστασης δεν συνειδητοποιεί πως το διακύβευμα της αξιοπρέπειας, της σωματικής ακεραιότητας και της ελευθερίας δεν αντισταθμίζεται από την πάλη απέναντι στο σύστημα. Σπαταλιέται σε αψιμαχίες με εν πολλοίς ψυχικά ανάπηρους και επικίνδυνους νεαρούς που επάνδρωσαν τους μηχανισμούς καταστολής για να καλύψουν τα αδιέξοδά τους. Το Σύστημα ψυχρό, άθικτο κι αδιάφορο είναι Αλλού.

Οι εξευτελιστικές προσαγωγές, οι αναίτιες συλλήψεις, οι αδικαιολόγητες προφυλακίσεις, οι αναρίθμητες φωτογραφίες με τα ματωμένα και χτυπημένα θύματα της κατασταλτικής βίας δεν καθαγιάζουν, δεν δικαιώνουν, δεν επιβεβαιώνουν κανέναν από εμάς. Το αντίθετο: προβάλλουν την ισχύ της κυριαρχίας, θεμελιώνουν το φόβο και δείχνουν την αδυναμία μας.

Χρειάζονται άλλοι τρόποι, πρέπει να αναζητηθούν νέοι δρόμοι.

(*) δεν είναι καθόλου τυχαίο που σε πολλές χώρες η εκπαίδευση, η κουλτούρα και τα μέσα (στολές, όπλα κλπ) της αστυνομίας προσομοιάζουν όλο και περισσότερο με αυτά του στρατού

Η διεύρυνση και το άνοιγμα

Παρακολουθώ τις συζητήσεις και τα αντανακλαστικά ορισμένων σχετικά με τις πρωτοβουλίες που πήρε πρόσφατα η λεγόμενη Σοσιαλιστική Τάση του ΣΥΡΙΖΑ. Το ζήτημα της διεύρυνσης είναι θεμελιώδες πολιτικό πρόβλημα για το ΣΥΡΙΖΑ. Πως μπορεί όμως να προχωρήσει αυτό όταν ο στενός κομματικός μηχανισμός αντιδρά με τόσο άκαμπτο, έως εχθρικό τρόπο; Τα συγκεκριμένα πρόσωπα για το οποίο γίνεται συζήτηση δεν αποτελούν την ουσία του θέματος. Η διεύρυνση -που κατά την άποψή μου είναι απολύτως αναγκαία- είναι το κεντρικό ζήτημα. Οι τόσο αυτόματες και ίσως πρώιμες αντιδράσεις θυμίζουν το πρόσφατο παρελθόν και τις αντίστοιχες τότε συμπεριφορές σε διάφορες τοπικές οργανώσεις και περιφέρειες που αποδυνάμωσαν και τραυμάτισαν τον ΣΥΡΙΖΑ.

Ο καθένας αντιλαμβάνεται πως το κόμμα αυτό με 25 ή 30 ή ακόμη και 35% δεν θα έχει τη δυνατότητα να οργανώσει μια βιώσιμη κυβέρνηση χωρίς πολιτικές συνεργασίες, διεύρυνση και ευρεία κοινωνική συναίνεση. Επειδή νομίζω πως στα όρια της κοινής λογικής το παραπάνω επιχείρημα έχει προφανή ισχύ, ίσως θα έπρεπε οι αντιδράσεις αυτές και ο μόνιμος και έντονος αρνητισμός τμήματος του ΣΥΡΙΖΑ σε κάθε προσπάθεια ανοίγματος, να διερευνηθεί όχι μόνο ως προς τα πραγματικά του κίνητρα αλλά και ως προς τις πολύ αρνητικές επιπτώσεις που θα μπορούσαν έχουν τέτοιες συμπεριφορές στο μέλλον και τους τρόπους αποτελεσματικής και οριστικής αντιμετώπισής τους.

Η διάκριση κάποιων ατόμων ή κοινωνικών ομάδων με δυναμική θετικής προσφοράς και ο χαρακτηρισμός τους ως ‘καλές’ και αριστερές ή ‘κακές’ και μη αριστερές, είναι ένας τρόπος κατακερματισμού της κοινωνίας και διαχωρισμού των κοινωνικών ομάδων. Πρόκειται για την δημιουργία μιας διαχωριστικής γραμμής σχεδόν ρατσιστικού τύπου που ξεπηδά από ένα περιβάλλον ανθρώπων που αυτοχαρακτηρίζονται ως οι κατ’ εξοχήν αριστεροί-προοδευτικοί.

Η θεσμική και οικονομική ζημιά που έχει γίνει στην Κοινωνία είναι πολύ μεγάλη οπότε και τα αντίστοιχα περιθώρια των πολιτικών οργανισμών για θετική δράση και κοινωνική/οικονομική ανάταξη είναι πολύ εκτεταμένα. Γι αυτό και δεν χωρούν πλέον αγκυλώσεις παρωχημένου, παραδοσιακού αριστερού τύπου, ιδιοτέλειες και μικροκομματικές συμπεριφορές.

Η χίμαιρα της απόλυτης υπεροπλίας

[ … ] η Θουκυδίδεια ανάλυση προβάλει επίσης και την άποψη ότι ο μύθος της στρατηγικής υπεροπλίας σε όλους τους τομείς, ακόμα και για τις χώρες που διαθέτουν ένα σύγχρονο πυρηνικό οπλοστάσιο, παράγει λανθασμένες αναλύσεις αναφορικά με τις δυνατότητες των μεγάλων δυνάμεων να αντιμετωπίζουν επιτυχώς τον κάθε αντίπαλο.

Ο μύθος της στρατηγικής υπεροπλίας στηρίζεται στην μονομερή ανάλυση των στρατηγικών πλεονεκτημάτων του κράτους, δίχως όμως τα πλεονεκτήματα αυτά να τίθενται σε σύγκριση με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των αντιπάλων. Ο μύθος της στρατηγικής υπεροπλίας που στηρίζεται στην ασφάλεια, που, όπως θα δούμε στα κεφάλαια που θα ακολουθήσουν, δεν αποτελεί απλώς και μόνο μία χίμαιρα για τα κράτη που την αναζητούν, αλλά την ίδια στιγμή γίνεται και ένα από τα σημαντικότερα αίτια ανορθολογικών αποφάσεων των κρατών στην διεθνή αρένα.

Κλασικά παραδείγματα τέτοιων κρατών είναι η Γερμανία και στους δύο παγκόσμιους πολέμους του 20^ου αιώνα και οι ΗΠΑ σήμερα. Δύο ηγεμονικές δυνάμεις με υπεροχή στη στρατιωτική υποδομή και λειτουργία αλλά με σημαντικά κενά στο στρατηγικό σχεδιασμό. Κι αυτό, γιατί η λειτουργία των δυνάμεων αυτών στους πολέμους που διεξήγαγαν δεν ακολούθησε μια παράλληλη συγκριτική πορεία με τη λειτουργία των εκάστοτε αντιπάλων, αλλά πρόβαλε την λογική της υπεροπλίας που θα φέρει εύκολα και αβίαστα τη νίκη.

Η χίμαιρα της απόλυτης υπεροπλίας οδηγεί στη χίμαιρα της εύκολης και αβίαστης νίκης [ … ] --- Πόλεμος και ορθολογισμός, Σπύρος Λίτσας, 2010, σ. 219.