Η στατηγική της κρίσης στην Ελλάδα

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου (*)

Το πιο κρίσιμο για τις εξελίξεις στην χώρα μας αυτήν την περίοδο, είναι η αντίληψη της μορφής της κρίσης, η οποία ταλανίζει την χώρα. Αν δεν καταλάβεις την λειτουργική σημασία της κρίσης για την μετεξέλιξη του καθεστώτος ηγεμονίας στον τόπο μας, είναι αδύνατον να τοποθετηθείς, ως ομάδα ή ατομικά, απέναντι στις κοινωνικές συνέπειες που αυτή προκαλεί. Το ζήτημα, λοιπόν, είναι να εσωτερικεύσει κανείς την στρατηγική της κρίσης στην σημερινή Ελλάδα.
Για μια μεγάλη μερίδα πολιτών η σημερινή κοινωνική κρίση είναι το αποτέλεσμα της δημοσιονομικής κρίσης, που οδήγησε σε κρίση δανεισμού για να καταλήξουμε στην παράδοση της χώρας στην τρόικα με όρους πολιτικής οικονομίας. Για μια άλλη μερίδα Ελλήνων, η κρίση στον τόπο μας είναι απότοκος της κρίσης του καπιταλισμού στην συγκεκριμένη φάση ανάπτυξής του. Μεταξύ αυτών των δύο αφαιρετικών αποκρυσταλλώσεων, διαπιστώνονται και μερικές άλλες, που επιχειρούν να συνδυάσουν τις προηγούμενες. Προσεγγίζοντας, όμως, μέσω αυτής της διαλεκτικής της κρίσης τις συνέπειες για την ελληνική κοινωνία, αλλά και την χώρα στο επίπεδο της διεθνούς πολιτικής, είναι βέβαιο ότι εγκλωβίζεσαι σε στατικές θεωρητικές αναπαραστάσεις των γεγονότων, που διαδραματίζονται στην συγκυρία στον τόπο μας, χάνοντας την δυνατότητα να παρέμβεις δημιουργικά (δυναμικά, άρα και πολιτικά) στην συγκυρία.
Αν, όμως, μεταβάλεις τρόπο προσέγγισης και αντί να αναλύεις τις κοινωνικές σχέσεις, που μεταβάλλονται γοργά αυτήν την περίοδο στον τόπο μας, ως σχέσεις αιτίας – αποτελέσματος, αλλά επιχειρήσεις να τις δεις κάτω από το πρίσμα μίας διαδικασίας που εσωτερικεύει την κρίση ως μηχανισμό διαμόρφωσης ενός άλλου τρόπου αντίληψης της κοινωνίας και της οικονομίας, που τείνει να αποκρυσταλλώσει ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο εφηρμοσμένης πολιτικής, τότε ίσως αντιληφθείς την κρίση ως στρατηγική του καθεστώτος για την διαιώνιση της ηγεμονίας του.
Η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, οι πολιτικοί της σύμμαχοι και τα ξένα και ντόπια συμφέροντα που την στηρίζουν, παράγουν αυτήν την περίοδο συνειδητά κρίση. Έτσι εξηγείται ο απίθανος τραγέλαφος σε κοινοβουλευτικό και διοικητικό επίπεδο και οι πρωτόγνωρες πολιτικές και επικοινωνιακές αντιφάσεις που διαπιστώνονται από όλους μας. Το καθεστώς δεν τρελάθηκε αναστατώνοντας όλες σχεδόν τις κοινωνικές ομάδες, προσβάλλοντας δικαιώματα, δυναμιτίζοντας την κοινωνική συνοχή, προκαλώντας τεράστια ανασφάλεια και πλήττοντας κρίσιμους για την οικονομία τομείς αυτήν την περίοδο, αγνοώντας τον συγκυριακό ρόλο τους στην ανάπτυξη.
Δεν είναι η τρόικα και το Μνημόνιο που προκαλούν το συγκυριακό χάος σε κρίσιμους τομείς για την οικονομία και την κοινωνία σήμερα. Είναι η στρατηγική αυτών που επέβαλλαν και την τρόικα και το Μνημόνιο ως παράγοντες νομιμοποίησης της αυταρχικής και ολοκληρωτικής τους βούλησης, η οποία αποσκοπεί στο να καταστήσει την ελληνική κοινωνία εργαστήριο του σύγχρονου νεοφιλελευθερισμού. Είναι, επίσης, οργανικό στοιχείο της ίδιας στρατηγικής, η οποία προβλέπει την απόλυτη εξασθένιση της χώρας στην περιοχή, με γεωπολιτικούς και γεωοικονομικούς όρους.
Συνεπώς, αν αναρωτιέστε πώς πρέπει να αντιδράσουμε ως προς την κρίση, δείτε την ως μηχανισμό του καθεστώτος για την αναπαραγωγή της ηγεμονίας του, σε μια διαφορετική βάση και σε ένα χαμηλότερο επίπεδο διάρθρωσης των κοινωνικών σχέσεων από αυτό που είχε εμπεδωθεί κατά την μεταπολίτευση. Με αυτήν την έννοια ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διακήρυξε το τέλος αυτής της περιόδου.
Μέσω των κρίσεων και όχι της κρίσης – για να είμαι ακριβής – που προκαλεί η πολιτική της κυβέρνησης σε καθημερινή βάση, επιδιώκεται ταχύτατα να αποσαρθρωθεί το υφιστάμενο κοινωνικό μοντέλο και να διαρραγούν οι κοινωνικές σχέσεις, που συγκροτούσαν το πραγματικό περιεχόμενο της κοινωνικο-οικονομικής δομής στην Ελλάδα. Όταν, λοιπόν, το οικοδόμημα θα έχει γκρεμιστεί – δεν θα χρειαστούν περισσότερο από δύο χρόνια – τότε ένα ανανεωμένο πολιτικό σύστημα, ίσως και αναπαλαιωμένο, θα μπορούσε θεωρητικά να διαχειριστεί τα αποτελέσματα της κρίσης, συμβάλλοντας στην διαμόρφωση νέων κοινωνικο-οικονομικών σχέσεων, που θα τοποθετούσαν πρακτικά την Ελλάδα από το κέντρο της ΕΕ, ξανά στην ευρωπαϊκή περιφέρεια. Παράλληλα η χώρα θα υπαγόταν στην τουρκική περιφερειακή ηγεμονία, στον βαθμό που αποφευχθεί ο διαμελισμός της, ο οποίος αποτελεί τον διακαή πόθο άλλων βαλκανικών κρατών και κάποιων εταίρων μας στην ΕΕ.
Άρα, αν μπορέσεις και δεις την κρίση ως μηχανισμό της στρατηγικής αυτών που επιβουλεύονται την τύχη του ελληνικού λαού, τότε, αντί να αντιδράς στα επιμέρους αποτελέσματα αυτής της κρίσης, θα έπρεπε μάλλον να εξετάσεις με ποια οργανωμένη μορφή θα μπορούσες να διακόψεις, καταρχήν, αυτήν την διαδικασία. Σημείωσε ότι από ένα σημείο κι έπειτα η διαδικασία της κρίσης θα καταστεί αυτόματη και ουδείς θα μπορεί να παρέμβει για να την ανατρέψει. Εάν δεν είναι ήδη αργά, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ευρύτερα κοινωνικά στρώματα θα πρέπει να συντονιστούν για να «επιβάλουν» άμεσα την ανατροπή του πολιτικού συστήματος, που τροφοδοτεί την διαδικασία της κρίσης, μέρος του οποίου είναι και φορείς που αγωνίζονται εναντίον επιμέρους μέτρων που επιβάλει η κυβέρνηση. Η κοινωνία των πολιτών, στον βαθμό που συνειδητοποιήσει τα παραπάνω, οφείλει να κινηθεί έξω από το κομματικό φάσμα και να συστήσει μία πολιτική οντότητα με αποκλειστικό σκοπό την ανατροπή της διαδικασίας της κρίσης. 

Δεν έχει σημασία εάν κάποιος αυτο-τοποθετείται στον χώρο της αριστεράς ή της δεξιάς. Σημασία έχει να αναδειχθεί μία νέα ηγεσία, η οποία θα «επιβάλει» άμεσα την διεξαγωγή εκλογών, με στόχο τον απεγκλωβισμό της χώρας από την υποχρέωση εξυπηρέτησης του ανήθικου, ακόμα κι από την πλευρά κάποιων σοβαρών δανειστών μας, δημόσιου χρέους, την τρόικα και τα επιχειρηματικά συμφέροντα που διαμορφώνουν την κοινή γνώμη στην πατρίδα μας. Η χώρα χρειάζεται μία νέα ηγεσία, που δεν θα δεσμεύεται από διεθνή ή τοπικά συμφέροντα. Δίχως αυτήν, η διαδικασία της κρίσης θα πετύχει την αναδιαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού, έτσι ώστε να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα που γιγαντώθηκαν κατά την μεταπολίτευση.
Αυτή είναι η αλήθεια, έξω από τα δόντια, κι ο καθένας πλέον ας αναλάβει τις ευθύνες του. 

*Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία. Άσκησε δημοσιογραφία στην Ελλάδα από το 1985 έως το 2003.