… σε ποιανού την θεωρία …

Με αφορμή την ανάρτηση της cynical, «Πολιτική Ξηρασία» που τελειώνει με το ερώτημα

[ … σε ποιανού τη θεωρία θα πατήσει σήμερα η αριστερά για να καθοδηγήσει, να βρει λύσεις και να διεκδικήσει την εξουσία; ]

θεώρησα σαν καλή ιδέα να παραθέσω την συζήτηση που είχα με τον RadicalDesire με αφορμή τις δυο αναρτήσεις του «Κομμουνισμός επειδή …» και «Και γιατί "κομμουνισμός" και όχι ΧΧισμός;»

Grsail:

Χρειαζόμαστε ένα όνομα νέο (ακόμα και στον ήχο του)

οι αξιωματικές παραδοχές είναι για τα μαθηματικά και τον Πάπα

αλήθεια, το παιχνίδι με τις λέξεις μπορεί και να μην είναι διασκεδαστικό

που πήγε; χάθηκε εκεί που του πρέπει: στο παρελθόν, μας μένει η αναζήτηση για το νέο

αποτυγχάνω άρα αλλάζω, ο εξαγνισμός της αποτυχίας μου με τραβάει στον καιάδα

κανένα ενδιαφέρον για το τι πήγε λάθος (αφού πήγε!), ενδιαφέρον μόνο για το τι θα πάει σωστά

Radical Desire:

1. Μπορεί, μπορεί η απαίτηση για ένα νέο όνομα να μην διαφέρει πολύ από το "τώρα, με νέα σύνθεση και κάλσιουμ CA!"

2. "Money makes the world go round" ή "όπου φτωχός και η μοίρα του" ή "no alternatives" είναι επίσης αξιωματικές παραδοχές. Διαλέγεις και παίρνεις. Εγώ διάλεξα πάντως.

3. Κανένας εξαγνισμός της αποτυχίας στην ουσιαστικά οντολογική βάση του χάσματος στο οποίο βασίζεται η ύπαρξη και απ' το οποίο απορρέει κάθε επιθυμία. Εξαγνισμός της ορθοψυχικής επιτυχίας που σκοτώνει κάθε επιθυμία, ίσως.

Grsail:

Κατ’ αρχήν δεν έκανα επίθεση παρά είπα (με αφορμή την ανάρτησή σου) τον πόνο μου.

1. Κανένα όνομα δεν υπάρχει αν δεν έχει ένα περιεχόμενο ως αντίκρισμα. Εδώ το ζήτημα είναι ότι και το όνομα έχει πρόβλημα (εφθάρη) και το περιεχόμενο, διότι στις σημερινές συνθήκες είναι απολύτως σαφές ότι δεν μπορεί πλέον να λειτουργήσει ως όραμα. Έτσι βρισκόμαστε εμπρός στο πλέον δύσκολο από τα δύσκολα προβλήματα : την δημιουργία νέου οράματος.

2. Όχι, δεν διαλέγεις και δεν παίρνεις τίποτα από τέτοιες πραμάτειες. Η ελευθερία στην δράση και στην σκέψη δεν μπορεί να ανέχεται αξιώματα.

3. Επιτυχία είναι να αποτυγχάνεις αλλά με εντελώς διαφορετικό (από τον προηγούμενο) τρόπο

Radical Desire:

Για το 1), βλ. απάντηση στον Γ.Κ., δηλαδή δώσε μου λίγο χρόνο.

Για το 2): Διαφωνώ κάθετα. Η ίδια η ελευθερία την οποία προϋποθέτεις δεν προκύπτει παρά μόνο ως αξίωμα ιστορικά. Δεν υπάρχει λογικό πέρασμα από την σκλαβιά στην ελευθερία. Τίποτε στην κατάσταση της σκλαβιάς δεν οδηγεί στην ελευθερία. Τα ανθρώπινα δικαιώματα επίσης δεν έχουν καμμία βάση στην λογική, αποτελούν αξιωματικές αρχές. Ξανασκέψου το.

Για το 3): "Επιτυχία είναι να αποτυγχάνεις αλλά με εντελώς διαφορετικό (από τον προηγούμενο) τρόπο".

Υπέροχα το θέτεις, δεν θα μπορούσα να το πω καλύτερα. Ξεκαθαρίζεις με τον καλύτερο τρόπο αυτό που προσπάθησα να πω. Συμφωνώ συνεπώς απόλυτα με αυτή τη διατύπωση.

Grsail:

(2) Ενδόμυχα έχω την τάση της εξήγησης των πάντων με την λογική βασισμένη πάνω στις βασικές αξίες οι οποίες δεν είναι αξιωματικές αφού αποδεδειγμένα από την πράξη εξελίσσουν (διευκολύνουν αν θέλεις) την πορεία του είδους στον 'κόσμο'. Το ζήτημα με έχει απασχολήσει αλλά μάλλον ξεπερνά τα δικά μου, τουλάχιστον, κυβικά. Αν δεν μπορεί να αποδειχθεί με λογικά επιχειρήματα η ορθότητα μιας ιδεολογικής θέσης τότε σε τι είμαστε ευγενέστεροι – ας πούμε - των δημιουργιστών ; Η θεώρηση καθ’ ενός αποτελεί ζήτημα προσωπικής επιλογής του τύπου «γιατί έτσι» ; μήπως αισθητικής ; μήπως ηθικής ; Γερό ζήτημα. Στο είπα: πάνω από τα δικά μου κυβικά.

Όπως έγραψα και στο προηγούμενο σχόλιο, ίσως οι έννοιες, το περιεχόμενο αλλά και η μορφή τους, να έχουν διαφορετική βαρύτητα και ρόλο στα επίπεδα της θεωρίας και της πολιτικής δράσης. Η επίδρασή τους πάνω στην ικανότητα διάχυσης μέσα στην κοινωνία ενός συστήματος αξιών ή μιας ιδεολογίας δεν είναι δυνατόν να παραβλέπεται. Αυτός είναι και ο άξονας των αντιρρήσεών μου.

Πίσω και κάτω από τα όνομα ‘κομμουνισμός’ υπάρχουν πολλά που πολλές φορές δεν δείχνουν όλα προς την ίδια κατεύθυνση. Ακόμη και ένα κομμάτι των ουτοπικών θεωριών ή και του αναρχισμού δεν είναι ασύμβατο με την έννοια του κομμουνισμού.

Ο πλούτος των παραλλαγών που εμπεριέχονται σε μια ιστορικά φορτισμένη έννοια μπορεί να οδηγήσει σε μη ελέγξιμη λειτουργία της. Μήπως λοιπόν προτιμότερος από την προσήλωση σε μια έννοια, που πράγματι έρχεται από μακριά, είναι ο επαναπροσδιορισμός της ‘επιθυμίας’ καθ’ αυτής; Μήπως οι έννοιες φθείρονται και αυτές αποκτώντας και σέρνοντας μαζί τους αρνητικά ανακλαστικά οπότε πρέπει να τις ανανεώνουμε στο περιεχόμενο αλλά και στην μορφή τους;

Είναι για μένα βέβαιο ότι θα χρειαστούμε νέα εργαλεία αν θέλουμε να κάνουμε κατανοητό, δηλαδή ουσιαστικά προσιτό, στον μέσο πολίτη (_χωρίς_ γεωγραφικό περιορισμό) τι πραγματικά σημαίνει ‘εμβάθυνση της αλληλεξάρτησης των ανθρώπινων όντων όχι με δεσμούς εξάρτησης και υποτέλειας αλλά με δεσμούς αυθεντικά κοινωνικούς’.

Όλα αυτά τα λέω διότι πιστεύω βαθύτατα ότι οι περισσότεροι κομμουνιστές ή αριστεροί δεν είναι πραγματικά σε θέση να δικαιολογήσουν τις αντιλήψεις τους. Ίσως θα έπρεπε να επαναδιοχετευτούν (μάλλον επαναπροσφερθούν) οι βασικές – δομικές ιδέες στον κόσμο ‘αποδελτιωμένες’, απαλλαγμένες δηλαδή από τις ταμπέλες και όλο το άκαμπτό τους μέρος. Είναι ίσως επικίνδυνο (και εγωιστικό;) να υποτιμούμε την ισχύ που διαθέτουν ‘τα επώδυνα ιστορικά μπαγκάζια’. Πρέπει να κατανοήσουμε την σημασία του γεγονότος ότι ακόμα και απλά (πολλές φορές απλοϊκά) κείμενα όπως αυτά της σύγχρονης Γερμανικής αριστεράς δεν είναι κτήμα του μέσου πολίτη.

Επειδή είμαι από την φύση μου προβοκάτορας θα παραφράσω ένα σχόλιο του Νίτσε για την ηθική : ο κομμουνισμός είναι υπόθεση εκείνων που δεν μπορούν να απελευθερωθούν από αυτόν, γι αυτό και αποτελεί μέρος των όρων της ύπαρξής τους. Δεν μπορεί κανείς ν’ ανατρέψει τους όρους της ύπαρξης, ό,τι μπορεί μόνο είναι: να μην τους έχει !

Πραγματικά ελπίζω να έγινα κατανοητός, μακάρι να είχα την ικανότητα να εμφανίσω περισσότερο ξεκάθαρα την άποψή μου.

Radical Desire:

"Αν το συστημα διαστρεβλωνει και εξευτελιζει ιδεες οπως π.χ. η κομμουνιστικη ειναι γιατι αυτη τιθεται ως αιτημα (σε ποιον ρε παιδια;). Η προσωπικη βελτιωση, εκλεπτυνση, τελειωση(ουαου) ως αναγκη-επιθυμια μπορει να σπασει αυτο το σχεδιο της διπολικης αποκρισης στο συστημα και να σταθει αυτοτελης και πλερια ως προαπαιτουμενο για τη δημιουργια αυτων των συζευξεων-σχεσεων που ολοι ποθουμε."

Έχω την αίσθηση ότι ταυτίζεις την κομμουνιστική υποκειμενικότητα με την συνδικαλιστική, και μάλιστα της κακιάς ώρας. Ο κομμουνισμός δεν προβάλλει αιτήματα για να ικανοποιηθούν από το αστικό κράτος αλλά κοντράρεται άμεσα με την έννομη τάξη του. Εξ απανέκαθεν που λέμε--απ' τους πληβείους ως τους σπαρτακιστές, και απ' τον Σεν Ζυστ στον Λένιν. Όσο για την λύση που λέγεται "προσωπική βελτίωση", ανήκει σε ένα λεξιλόγιο ξένο προς τον κομμουνισμό όχι γιατί ο κομμουνισμός δεν πιστεύει στον μετασχηματισμό του ατόμου (το ακριβώς αντίθετο), αλλά γιατί αυτός ο μετασχηματισμός δεν μπορεί να εννοηθεί με όρους "βελτίωσης" ή τελειοποίησης. Ο δούλος δεν απελευθερώνεται με τον να εκλεπτύνεται αλλά με το να εξεγείρεται, δηλαδή με το να πάψει να είναι δούλος. Μετασχηματισμός και στις δύο περιπτώσεις, αλλά στην μία με όρους εξωγενείς προς το υποκείμενο και πραγμοποιημένους (εκλέπτυνση, κλπ) και και στην άλλη με όρους εμμένειας και είναι.

Με λίγα λόγια, το "βήμα μπροστά" που προτείνεις αναπαράγει κάθε μορφή ρεφορμισμού από τον 19ο αιώνα και μετά, προϋποθέτοντας μια απόλυτη αντίστιξη ανάμεσα στην αλλαγή του εαυτού και την αλλαγή της κοινωνίας, ανάμεσα στις υποκειμενικές και τις αντικειμενικές διαστάσεις του κοινωνικού, κλπ. Είναι απλώς μη διαλεκτική σκέψη και όχι πολυπλοκοποίηση της διαλεκτικής σκέψης.

Η πρόταση "Όλα αυτά τα λέω διότι πιστεύω βαθύτατα ότι οι περισσότεροι κομμουνιστές ή αριστεροί δεν είναι πραγματικά σε θέση να δικαιολογήσουν τις αντιλήψεις τους. Ίσως θα έπρεπε να επαναδιοχετευτούν (μάλλον επαναπροσφερθούν) οι βασικές – δομικές ιδέες στον κόσμο ‘αποδελτιωμένες’, απαλλαγμένες δηλαδή από τις ταμπέλες και όλο το άκαμπτό τους μέρος"

περιγράφει απλά το γενικό πρόσταγμα κάθε "ανανεωτικής" αριστεράς, της οποίας η συνεισφορά περιορίστηκε στο "κομμουνισμός αλλά χωρίς τα επικίνδυνα συστατικά" --κατά το καφές χωρίς καφεϊνη, κλπ. Όλες οι αριστερίζουσες μορφές που επικράτησαν στην δυτική Ευρώπη μετά το 1945 περιέγραψαν τον εαυτό τους ως "αποδογματικοποιημένες", "εύκαμπτες", κλπ. Τι πέτυχαν; Πέτυχαν σε ορισμένες περιπτώσεις οι κομματικοί τους φορείς να σχηματίσουν κυβερνήσεις, να ανέβουν στην εξουσία μέσα στα πλαίσια του αστικού κράτους. Πέτυχαν να δημιουργήσουν τον Μιτεράν ή τον Α. Παπανδρέου ή τον Π. Γκονζάλεθ ή τον Κύρκο. ΟΚ. Αυτό είναι το μέλλον μετά τον κομμουνισμό; Αστική φιλελεύθερη δημοκρατία με ζιβάγκο ή φυσαρμόνικα για να μην πολυδεξιίζουμε; Μα, αυτή δεν είναι που έχει σηκώσει τα χέρια ψηλά και κάνει την κορόϊδα στις μέρες μας;

Με λίγα λόγια: ΜΑΚΑΡΙ να ήταν τόσο απλά τα πράγματα ώστε να γινόταν να καταστήσουμε τον κομμουνισμό ελεύθερο από δογματικές ή αξιωματικές προτεραιότητες και συνάμα αποτελεσματικό για αυτά που μετράνε στην υλική ζωή των κοινωνιών, αλλά δεν είναι καθόλου ούτε απλό ούτε προφανές το πώς γίνεται να έχεις την πίττα ολόκληρη και το σκυλί χορτάτο.

Grsail:

Εγώ θέλω να έχουμε την πίττα ολόκληρη και το σκυλί χορτάτο.

Θέλω μια ‘αριστερά’ ριζοσπαστική και ασυμβίβαστη με ένα καλά επεξεργασμένο σύστημα _σύγχρονων_ ιδεών που να είναι προσιτό και κατανοητό σε βάθος από τους πολίτες (χωρίς γεωγραφικό περιορισμό). Τα ζιβάγκο και οι φυσαρμόνικες είναι για αυτούς που διαλάθουν της ιστορίας.

Θέλω μια ‘αριστερά’ που να μπορεί χωρίς φόβο και ενοχές να δει κριτικά και από απόσταση (πλέον) τον Μαρξ όπως και να εμπεριέχει τον Κροπότκιν την Ρόζα, τους Μαύρους Πάνθηρες και το New Left αλλά και την Μπάαντερ Μάινχοφ.

Ζητάω πολλά;

[ το ‘αριστερά’ το έβαλα σε εισαγωγικά διότι και αυτή η έννοια φοβάμαι ότι πρέπει να επανακαθοριστεί ! ]

Radical Desire:

Το ζήτημα δεν είναι αν ζητάς πολλά αλλά το πώς μπορούν να δοθούν αυτά που ζητάς και από ποιον. Τόσο ο ευρωκομμουνισμός όσο και ο ευρωσοσιαλισμός αποδείχθηκαν ιστορικά ανεπαρκείς και αναιμικές προοπτικές (κοινώς, σούπες). Στην ουσία, έχεις να κάνεις με το πρόβλημα των ασύμβατων χρονικοτήτων επανάστασης (ρήξη) και αναμόρφωσης (διάρκεια) και ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ, με το πρόβλημα της σχέσης επαναστατικού υποκειμένου, κράτους και εξουσίας. Τα προβλήματα αυτά παραμένουν ανεπίλυτα σήμερα και δεν εξαφανίζονται ούτε με ευχολόγια ούτε με επικλήσεις της απελευθέρωσης απ' τον δογματισμό. Ο δογματισμός δεν ήταν απλώς βίτσιο ορισμένων κολλημένων μυαλών αλλά μορφή ανταπόκρισης σε προβλήματα, όπως μορφή ανταπόκρισης σε προβλήματα είναι και τα αντίθετά του, ο εκλεκτικισμός ή οι οπορτουνιστικές συνθέσεις.

Θεωρώ σημαντικό να παλεύουμε με τα προβλήματα αλλά εξίσου σημαντικό να μην υποτιμούμε το μέγεθός τους και τις επιπλοκές που παρουσιάζουν. Γιατί στην ουσία, δεν είναι ο κομμουνισμός ως μορφή επιστροφής προς τα πίσω vs εναλλακτικές μορφές προχωρήματος μπροστά. Εγώ δεν βλέπω τι μπορεί σήμερα να θεωρηθεί ως χειραφετητική πολιτική που προχωρά πραγματικά μπροστά από εκεί που έφτασε ο ιστορικός κομμουνισμός, που επιλύει τα προβλήματα στα οποία προσέκρουσε ο ιστορικός κομμουνισμός. Πολύ θα θέλαμε όλοι μια τέτοια πολιτική, αλλά δεν έχει ούτε αναπτυγμένη θεωρία ούτε συγκροτημένη πολιτική έκφραση κάπου. Για να βρούμε ένα τρόπο να την αρθρώσουμε χτυπιόμαστε όλοι όσοι χτυπιόμαστε.

Grsail:

'... ούτε αναπτυγμένη θεωρία ούτε συγκροτημένη πολιτική ...'

Το κακό είναι ότι με αυτές τις τελευταίες σου θέσεις οπωσδήποτε συμφωνώ. Κακό, διότι οι συγγενείς θεωρήσεις ενός προβλήματος συνήθως δεν οδηγούν στην λύση του ...

.