Σάββατο 20 Οκτωβρίου 2012

Μόμπι Ντικ



Λοιπόν, ήθελα να πω, πως τα χρόνια που φοιτούσα στο Πανεπιστήμιο δούλευα σε διάφορες δουλειές, όπως έκανα και πριν, ώστε να ζω όσο μπορούσα ανεξάρτητα από τους γονείς μου. Τα χρήματα που κέρδιζα κάλυπταν τις καθημερινές μου ανάγκες αλλά και τις εξόδους με τους παιδικούς φίλους, αφού με τους πενιχρούς μου πόρους μπορούσα να συνεισφέρω στις ομαδικές μας ‘αταξίες’ με τα κρασάκια, τα ζεϊμπέκικα και τις μικρές μας εκδρομές.

Προς το τέλος του πρώτου έτους πληροφορήθηκα για την έκδοση του βιβλίου του Χέρμαν Μέλβιλ ‘Μόμπι Ντικ’ από τον οίκο Ζώδιο (1983), κι επειδή το βιβλίο είχε αντικριστά στις σελίδες του το πρωτότυπο Αγγλικό και το Ελληνικό κείμενο, μου κίνησε το ενδιαφέρον και έτρεξα να το πάρω. Δυστυχώς όμως το βαλάντιο είχε περιορισμούς οπότε κατάφερα τότε να πάρω μόνο τον πρώτο τόμο. Ένα, δύο μήνες μετά, το βιβλιοπωλείο αρνήθηκε να μου πουλήσει ξεχωριστά τον δεύτερο τόμο οπότε η ανάγνωσή μου έμεινε λειψή σαν το … μετέωρο βήμα του πελαργού.

Η εκκρεμότητα αυτή, η μισερή μου επαφή με το θαλασσινό αριστούργημα, δεν ξεχάστηκε. Κάμποσες φορές προσπάθησα, χωρίς επιτυχία, να βρω τον δεύτερο, ή και τους δύο τόμους, της εξαιρετικής αυτής έκδοσης. Όμως, πριν από λίγες εβδομάδες έπεσε στα χέρια μου η δίτομη έκδοση του Μόμπι Ντικ από τον Κάκτο (1992). Μου άρεσε, εκτίμησα και τις 450 περίπου σελίδες επεξηγηματικών σχολίων, το πήρα και το διάβασα εξ αρχής από εξώφυλλο σε εξώφυλλο.

Έτσι έκλεισε ο τριανταπεντάχρονος ανοιχτός μου λογαριασμός με τον Μέλβιλ κι έτσι μάζεψα μέσα μου, με όσα ψυχικά κυβικά διαθέτω, την υπέροχη αισθητική και το πολλαπλό νόημα του αριστουργήματος.

Παραθέτω κάμποσα μικρά αποσπάσματα από τον Μόμπι Ντικ, έτσι, μήπως πείσω κι εσάς που δεν το έχετε ήδη κάνει, να τον διαβάσετε.

[ … ] Κι ανάμεσα στο να πληρώνεις και να πληρώνεσαι υπάρχει τεράστια διαφορά. Η πράξη της πληρωμής είναι ίσως το πιο ενοχλητικό βάρος που μας κληροδότησαν εκείνοι οι δύο πρώτοι κλέφτες του μήλου [ … ] σ. 106

[ … ] είναι εκπληκτικό το πόση διαφορά να τον βλέπεις (τον τρομερό άνεμο Ευρωκλύδωνα) πίσω από ένα γυάλινο τζάμι, οπότε όλη η παγωνιά μένει απ’ έξω, απ’ ό,τι να τον βλέπεις από ένα παράθυρο δίχως τζάμια, οπότε η παγωνιά βρίσκεται και στις δύο πλευρές και ο μόνος τζαμάς είναι ο Θάνατος … τα μάτια μου είναι παράθυρα και το κορμί κου σπίτι [ … ] σ. 111

[ … ] γιατί ακόμα και ο άνθρωπος που έχει κάποιο γεναιόδωρα γελοίο χαρακτηριστικό, γενικά διαθέτει, να ‘στε βέβαιοι, πολύ περισσότερα χαρίσματα από όσα εσείς φαντάζαστε [ … ] σ. 138

[ … ] πιστεύω πως αναλογιζόμαστε τα πνευματικά πράγματα, όπως ακριβώς τα στρείδια βλέπουν τον ήλιο μέσα από το νερό και νομίζουν ότι το πυκνό αυτό νερό είναι ο πιο αραιός αέρας [ … ] σ. 147

[ … ] γιατί κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να βρεί την ταυτότητά του αν δεν έχει τα μάτια του κλειστά λες και για τις αισθήσεις μας το σκοτάδι είναι πραγματικά το πιο κατάλληλο στοιχείο, παρ’ όλο που το φως είναι πιο ευχάριστο για την πήλινη πλευρά μας [ … ] σ. 170

[ … ] ένα αρχαίο χαβανέζικο πολεμικό ρόπαλο ή ένα κουπί-ακόντιο με όλα τα πολύπλοκα σκαλίσματά τους είναι το ίσιο πολύτιμα σαν τρόπαια της ανθρώπινης επιμονής όσο κι ένα λατινικό λεξικό. Γιατί η θαυμαστή αυτή πολυπλοκότητα των συμπλεγμάτων πάνω στο ξύλο έχει φτιαχτεί με ένα τίποτα, ένα σπασμένο κομματάκι από κοχύλι ή ένα δόντι από καρχαρία κι έχει πληρωθεί με πολλά χρόνια επίμονης αφοσίωσης [ … ] σ. 458

[ … ] Γιατί όπως ο φοβερός ωκεανός περιβάλλει την στεριά, έτσι και στην ψυχή του ανθρώπου βρίσκεται μια μοναχική Ταϊτή, όλο ειρήνη και χαρά, που όμως τριγυρίζεται από τους άγνωστους τρόμους της ζωής. Ο Θεός να σας φυλάξει μην αρμενίσετε ποτέ μακριά από αυτό το νησί, γιατί ποτέ δε θα ξαναγυρίσετε ! [ … ] σ. 464

[ … ] Αχ η φύση και η ψυχή του ανθρώπου ! Πόσο πέρα από τις λέξεις είναι οι δεσμοί που τις ενώνουν ! Γιατί δεν υπάρχει ούτε το πιο ελάχιστο άτομο της ύλης, δίχως το επιδέξιο αντίγραφό του στον Νου [ … ] σ. 510

[ … ] Έτσι λοιπόν, όταν από την μια μεριά σηκώνεις την κεφαλή του Λοκ, τότε γέρνεις από κει. Αν τώρα σηκώσεις από την άλλη την κεφαλή του Κάντ, ξαναγυρίζεις στην πρωτύτερη θέση σου. Μόνο που τώρα έχεις μπλέξει άσχημα [ … ] σ. 530

[ … ] Η αληθινή δύναμη ποτέ δεν σκεπάζει την ομορφιά και την αρμονία, συχνά μάλιστα την επιτείνει και παίζει μεγάλο ρόλο στη γοητεία που ασκεί καθετί το επιβλητικά όμορφο [ … ] σ. 591

[ … ] όπως τα ανθρώπινα μωρά, που, όταν θηλάζουν, το γαληνεμένο βλέμμα τους μένει ακίνητο με τα μάτια καρφωμένα μακριά από το στήθος, λες και ζουν σε δύο κόσμους ταυτόχρονα, καταπίνοντας από την μια την τροφή των ανθρώπων, ενώ από την άλλη τρέφονται πνευματικά με κάποια υπερκόσμια ανάμνηση [ … ] σ. 608

[ … ] Ένα άλλο σημείο όπου διαφέρουν τα αρσενικά και τα θηλυκά μπουλούκια (των φαλαινών) είναι ακόμα πιο χαρακτηριστικό των δύο φύλων. Καμακώνεις ας πούμε ένα σαρανταβάρελο, και ο κακομοίρης εγκαταλείπεται απ’ όλους τους φίλους του. Αν όμως χτυπήσεις κάποιο μέλος του χαρεμιού, τότε όλες οι συντρόφισσές της μαζεύονται γύρω της γεμάτες ανησυχία και μένουν κοντά της για τόσο μεγάλο διάστημα, ώστε μερικές φορές γίνονται και οι ίδιες θύματα [ … ] σ. 617

[ … ] έναν κόσμο που, ενώ ασχολείται αδιάκοπα με χιλιάδες πράγματα, ωστόσο παραμένει αιώνια αδιάφορος και αγνοεί τον άνθρωπο, έστω κι όταν θεμελιώνει καθεδρικούς ναούς [ … ] σ. 712

[ … ]  Όμως, στην θάλασσα της Ιαπωνίας οι καλοκαιρινές μέρες μοιάζουν με φωτεινό καταρράχτη. Ο δυνατός και ασυννέφιαστος ήλιος της περιοχής μοιάζει με το εκτυφλωτικό κέντρο, όπου εστιάζεται ο απέραντος καθρέφτης του γυάλινου ωκεανού. Ο ουρανός μοιάζει λουστραρισμένος, σύννεφα δεν υπάρχουν, ο ορίζοντας λες και επιπλέει και η ένταση της μονότονης ακτινοβολίας είναι το ίδιο αφόρητη με τη λαμπρότητα του θεϊκού θρόνου [ … ] σ. 749

[ … ] άσε με να κοιτάξω μέσα σε ανθρώπου μάτι, από ουρανό και θάλασσα κάλλιο εκεί να αγναντεύω και προτιμότερο από το να βλέπω το Θεό [ … ] σ. 802
.

6 σχόλια:

  1. Αμεσότερο μήνυμα από αυτά που σταχυολογείς μάλλον βρίσκεται στη σελ. 510, εάν το παραφράσω σε Επι χείρημα, τόσο απτό και πόσο ανέφικτο αλλά επίκαιρη ευκαιρία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Έβαλες υλικό για σκέψη. Μέσα από όλο αυτό φαίνεται για ακόμη μια φορά η ανάγκη μας για μια άλλη κοινωνία. Αρχίζοντας ακόμη από την βασική έννοια της συναλλαγής. Όμως δεν ξέρω πόσο ουτοπικό είναι αυτό.
    Βλέπεις, μια μεγάλη σε πλήθος κοινωνία αυτόματα έχει ανάγκη τα χαρτάκια που λέγονται χρήμα για να μην χάνει το μπούσουλα στο ποιος δικαιούται τι, εννοοώ σε επίπεδο πάνω από τα βασικά. Αυτόματα όμως, με την λέξη "χρήμα" (ή πές το "χαρτί με σημείωμα υποσχετικής", όπως θες πές το) ο διάβολος του παραδείσου μπαίνει και θρονιάζεται. Αυτόματα. Λέω πάλι, το πρόβλημα εμφανίζεται οταν μιλάμε για μεγέθη κοινωνίας μεγαλύτερα από ένα χωριό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. @Γιώργος Δημ. Μπατζιλής (22 Οκτωβρίου, 2012 08:58)

    Σ' ευχαριστώ που με διάβασες, όμως το 'Επι χείρημα' δεν το βρήκα στην δική μου σελίδα 510 :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. @aeras (22 Οκτωβρίου, 2012 12:58)

    Είναι βέβαια εύστοχη η παρατήρησή σου, αλλά ίσως να μην φταίει τελικά το χρήμα καθ' αυτό παρά οι τρέχοντες κανόνες που το διέπουν. Ένα απλό όραμα, που πολλές φορές εμφανίζεται ως βασικός στόχος του Ανθρώπινου πολιτισμού: να ζει δηλαδή ο άνθρωπος, χωρίς εξαιρέσεις και αδικίες, ανάλογα με τις δυνατότητες της εποχής του, παραμένει άπιαστο όνειρο ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Είναι η παλιά συζήτηση, που τρέχει στις καπιταλιστικές χώρες της Δύσης από πολλά-πολλά χρόνια, αλλά εσχάτως με τα χάλια μας και όσα αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε, συζητιέται και στη χώρα μας. Το πως μπορεί να υπάρχει το χρήμα χωρίς να εκχωρείται ως δικαίωμα σε ιδιωτικές τράπεζες. Τεράστια κουβέντα.
      Καταρχήν, το δικαίωμα του χρήματος ανήκει στα κράτη το οποίο στη συνέχεια εκχωρούν, για διάφορους λόγους, στις Τράπεζες, οι οποίες πάλι για διάφορους λόγους είναι ιδιωτικές. Η κουβέντα στη συνέχεια, κάθε φορά, φτάνει αυτόματα στο τι είναι "εξουσία" γενικώς, και τους δρόμους που αυτή νομοτελειακά παίρνει. Ακόμη και αν στην εξουσία ανέβει ο πληβείος, να έχουμε τούμπα στις τάξεις δηλαδή. Δεν ξέρω αν μπορεί να υπάρξει, τελικά, απάντηση. Στην ουσία σκοντάφτουμε στην εγγενή φύση της ανθρώπινης κοινωνίας. Όποιοσδήποτε ανέβει στην εξουσία μεταλάσσεται σε κάτι άλλο, αυτό που λέμε "άμα πιάσει την καλή".

      Ο διαχωρισμός των εξουσιών, κάτι σοφό στη θεωρία, επίσης δεν φαίνεται να δουλεύει. Όταν ο ένας "διακριτός" συναντάει τον άλλο "διακριτό" στο γκάρντεν πάρτι, με το ποτό στο χέρι, και γίνονται τακίμια, μετά πολλά μαγειρεύονται και το όλο θέμα πάει περίπατο πάλι.

      Διαγραφή
  5. @aeras (22 Οκτωβρίου, 2012 18:08)

    Μεγάλη συζήτηση όπως λες.

    Να επισημάνω απλώς πως το ποσοστό συμμετοχής του Ελληνικού Δημοσίου στην Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) είναι περίπου 6%, η ΤτΕ είναι η μοναδική ΑΕ που δικαιούται νε μην δημοσιεύει ισολογισμούς, η ΤτΕ προστεύεται βάσει νόμου από κάθε έλεγχο των βιβλίων της από οποιοδήποτε ελεγκτικό όργανο του Δημοσίου. Ανάλογη είναι η φυσιογνωμία και τα προνόμια και όλων των άλλων κεντρικών τραπεζών της Δύσης ...
    .

    ΑπάντησηΔιαγραφή

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails